KIRILGAN

Son zamanlarda engelliler için de kullanılan "kırılgan" ve "kırılgan nüfus" terimlerine çok rastlıyorum. Düzenlenen bir panelde, sosyolojik bir açıklamada, bir araştırmada...

Kırılgan nüfus; genel nüfusa göre yoksulluk ve sosyal dışlanma riski yüksek olan gruplar olarak tanımlanıyor. 

Önceleri kadınlar, engelliler, çocuklar ve gençler ifade edilirken, son dönemlerde yaşlı ve göçmenlerin de bu söyleme dahil ediliyor.

Bu da beni çok rahatsız ediyor. Kırılgan nedir? Anlamına bakalım.

"Kolay ve çabuk kırılan.

Kolay ve çabuk gücenen"

Bu bir engelli için kullanabilecek bir terim midir?

Bir engelli olarak ve çok sayıda engelli kişi tanıyan biri olarak şunu söyleyebilirim ki çok yanlış bir kelime seçilmiş... 

Engelsiz bir kişiye en ufak bir eleştiri yapılsa bile alınıp kırıldığı halde engelliler görmüyorsa kör, bedensel engeli varsa topal, çolak vb. gibi kelimelerden rahatsız olmayabilir.

Diğer gruplar için de uygun görmediğim bu terimi engelliler için hiç uygun göremiyorum.

Hakkımızı aramak, bizi savunmak için yapılan çalışmalarda bu terimin kullanılması çok yanlış. 

ALİYE YÜCEL 

BUNA DA ŞÜKÜR

 

3 Aralık Dünya Engelliler Günü geçti, gitti. Hemen hemen her yıl aynı şeyler söyleniyor, aynı şeyler oluyor. Ben yıllar önce "3 Aralık" Engelli Farkındalığı Günü'dür diye yazmıştım. Sosyal medyada pek çok kişi aynı şeyi kullandı. 

Evet... 3 Aralık engellileri fark etme günüdür. Empati kurup, dünyaya onlar gibi bakma günüdür. Hep beraber engelleri kaldırma günüdür.

Bir de bu gün kutlanmaz! Neyse ki bu konuda da benim gibi düşünen kişiler var. Bu konuda da "kutlamayalım", "kutlanmaz" gibi paylaşımlar yapıldı. 

Anlıyorum ki bir şeylerin farkına varılıyor galiba... Buna da şükür diyelim.  Bir sonraki "3 Aralık" gününe kadar farkındalığımızın artması dileğiyle...

ALİYE YÜCEL 

ENGELLİ FARKINDALIĞINA DAİR

İllüstrasyonları çok seviyorum. Hatta fotoğraf ve resimden daha çok. Sosyal medya hesabımda da en fazla paylaştığım illüstrasyonlar oluyor.

Bu hafta Nicholle Kobi'nin illüstrasyonlarını yazacağım. O da engelli mi diye sorarsanız hayır o engelli değil. Ancak engellileri çiziyor. Hem de çok güzel. Ben bunu engelli farkındalığına dair önemli bir çalışma olarak görüyorum.

İllüstratör Nicholle Kobi'ye engellilikle ilgili görselleri ararken rastladım. Kobi, Black Girl Magic (#blackgirlmagic) illüstrasyonlarıyla ünlü... Zaman zaman engellileri de çiziyor. Sosyal medya hesabında paylaşıyor. Özellikle tekerlekli sandalyede olanları...

Burada iki örnek veriyorum. Takip ettiğiniz takdirde siz de rastlayabilirsiniz.

ALİYE YÜCEL 

GÜN VE HAFTA YETMEZ

Engelliler Günü ve Engelliler Haftası derken meğer İngiltere'de engelliler için tahsis edilmiş bir "ay" varmış... "Engellilik Geçmişi Ayı", Engelli Hakları Savunucusu Richard Rieser tarafından; engelli ve engelliliğin karşı karşıya olduğu engeller hakkında farkındalığı artırmak için 2010 yılında kuruluyor.

Engellilik Geçmişi Ayı, 18 Kasım'da başlıyor ve 20 Aralık'a kadar sürüyor. Her yıl farklı temalar ele alınıyor. Bu yılın temaları şöyle; gizli engeller, engelli cinselliği ve ilişkileri...

Engellilik Geçmişi Ayı'nın amacı; engellilerin hayatlarını kutlamak ve toplumun her alanında engellilere daha eşit davranılmasını sağlamak için neler yapılabileceğini araştırmak.

Richard Rieser, "Birleşik Krallık Engellilik Tarihi Ayı'nın tüm amacı, engelli insanlara odaklanmak..." diyor ve "Engellilik, yüzlerce, hatta binlerce yıldır inşa edilmiş yanlış veya olumsuz kalıp yargılara dayalı, fiziksel veya zihinsel olarak farklı insanlara karşı sistematik bir ayrımcılıktır" diye ilave ediyor. 

Biliyorsunuz bizde de 3 Aralık Engelliler Günü ve 10 - 16 Mayıs Engelliler Haftası var. Ama engellilere ayrılmış aylık bir süreç yok. Engelli sorunları çok olduğuna ve bitmek bilmediğine göre bir de ay olmalı mı ne dersiniz?

ALİYE YÜCEL

KIZILAY ENGELSİZ

 

Türk Kızılay'ın artık yepyeni bir birimi var: Kızılay Engelsiz.

Kızılay Engelsiz, öncelikle engelli bireylerin temel hak ve özgürlüklerini insan onuruna yakışır şekilde kullanabilmesini, hayatın her alanında eşit koşullarda tam ve etkin katılımının desteklenmesini sağlamak amacıyla kuruldu.

Kızılay Engelsiz, Türk Kızılay'ın faaliyetlerinde engellilerin gönüllü ve aktif görev almalarını teşvik edecek; toplumda farklılıklara saygı göstermeye, sosyal uyuma yönelik farkındalık oluşturacak. 

Bilindiği gibi; Türk Kızılay'ı afetlerde ve olağan dönemlerde ihtiyaç sahipleri ve korunmasız vatandaşlara yönelik yardım sağlamak, toplumda yardımlaşmayı geliştirmek, güvenli kan temini gerçekleştirmek ve zarar görebilirliği azaltmak, ihtiyaç sahipleri ile kaynakları buluşturmak, incinebilir grupları tespit ederek toplumsal hayata katılımlarını sağlamak ve toplumsal dayanıklılığı arttırmak amacıyla birçok faaliyet yürütüyor. Engellilere dair de çeşitli yardım ve faaliyet yapan Türk Kızılay da şimdi de engellilerle birlikte çeşitli çalışmalara imza atacak.  

 
Birim, Kızılay’ın Türkiye genelinde bulunan tüm şubelerinde hayata geçirilecek. Şubelerde kurulacak olan Kızılay Engelsiz; başkanları ile üyeleri ve gönüllüleri de engelli bireylerden oluşturularak engelli bireylerin şubelere üye veya gönüllü olmaları için çalışmalar yürütülecek.

Daha önce Ankara'da başlayan çalışmalara başlayan birim İstanbul'da da kuruldu. Ben de içinde olmaktan onur ve mutluluk duyuyorum.

Unutmayalım ki, bir kurumda engelli varsa empati vardır. Zorluğu kolaylığa çevirme yolları vardır. Yıllardır; kadınların duyarlılığını, gençlerin enerjisini yanına alan Türk Kızılay şimdi de engellilerin gücünü yanına alıyor. 

ALİYE YÜCEL 

 
 

İLHAM KAYNAĞI OLMAK YA DA OLMAMAK

Zaman zaman "Engelliler bir ilham kaynağı olmalı mıdır?" konusuna rast geliyorum. Buna net bir cevabım yok. Bu durumda daha önce iki bölüm halinde yazdığım Stella Young'ın bu konudaki görüşünü hatırlıyorum.

2014 yılında 32 yaşında hayatını kaybeden engelli aktivist, komedyen ve gazeteci Stella Young'a göre bu çok yanlış... Bu küçük dev kadın, yüzlerce kişiye yaptığı bir konuşmasında "Bir çoğunuzun gözünde engelli insanlar birer öğretmen, doktor ya da manikürcü olamıyor. Bizler gerçek bile değiliz. İlham olmak için buradayız. Aslında ben şu an bu sahnedeyim. Tüm bu konuşmayı tekerlekli sandalyede yapıyorum ve sizler benden size ilham olmamı bekliyorsunuz. Haksız mıyım? Değil mi? Bayanlar baylar, korkarım ki sizleri büyük hayal kırıklığına uğratacağım. Burada size ilham vermek için bulunmuyorum!" diyerek pek çok ezberi bozuyor. 

İlham kaynağı olmak istemeyen ve bunu övgü olarak kabul etmeyen Stella Young, konuşmasında orada olmasının nedenini insanlara söylenen ve onların da inandığı bir yalanı açıklamak için olduğunu söylüyor. Bu yalan, "Engelli olmak kötü bir şeydir. Engelle yaşamak sizi özel kılar." Doğrusu: "Engelli olmak kötü bir şey değil ve sizi özel kılmaz." diyor. Sosyal medyanın son yıllarda bu yalanı propagandasını yaptığından şikayet ediyor. 

'İlham pornosu' terimi de Stella Young ait... Yaptığı konuşmasında da bunun mantığını da açıklıyor. Bu terimi bilinçli bir şekilde kullandığı kesin... İlham olma durumunun, engelli insanlara zarar veren bilinçsiz bir önyargı biçimi olduğunu düşünüyor. Anlıyoruz ki bu durumda engelliler, engel olmayan kişiler yararına birer nesne oluyor. Engelsizler kendilerini engellilerle karşılaştırıyor.

Bir engelin gerçekten hangi durumlarda ilham kaynağı olacağı konusunda kafam karışık... Blogumda her türlü engeli ve engelliliği ele aldım. Belki ben de böyle bir algı meydana getiren yazılar yazdım. Ama bildiğim şu "engellinin başarısına şaşmak" diye bir durum var ki bu da engellinin yetersiz ve engelliden beklentinin düşük olduğunu gösteriyor. Bu nedenle ilham olması bekleniyor. Stella Young'da itiraz ettiği bir durum.

Anlaşılan bu konu çok su götürür. Benim de bu konuda yazacaklarım bitmedi.

ALİYE YÜCEL

EVET DEMEK Mİ?

Daha önce bahsetmiştim. Türkiye Beyazay Derneği'nde birlikte çalışmalar yaptığım arkadaşlarımla birlikte "Engelli Mahremiyeti" adıyla bir Instagram hesabımız var ve paylaşım yapmaya devam ediyoruz. Takip edenler bilir. Engelli ve engellilik konularında faydalı ve farkındalık meydan getirecek bilgiler paylaşıyoruz. 

Geçtiğimiz hafta; "Engelsiz insan engelli bir insan ile evlenirse onun bakıcısı mı olur?" sorusunu sorduğumuz bir paylaşım yaptık. Ben de kendi hesabımdan yorum istedim. Bir kaç kişi "Sevginin önemli olduğu..." şeklinde cevap verdi. Pek çok kişi ise soruyu okuyup geçti, cevaplamadı. Şimdi bu "evet" demek mi bilemedik. Halbuki bir şeyler yazmalarını beklerdim, ekipteki arkadaşlarım da bekledi. 

Anlaşılan evliliğe bakış hala eski Türk filmlerindeki ve "Sakatlık İzdivaca Mani" yazımda olduğu gibi... "Kör görmeye başlamadan, kötürüm de yürümeden olmaz!" 

ALİYE YÜCEL