OTİZMLİ YÜZÜCÜ

Medyada Can Demirci'nin barajı geçip yarışmaya hak kazandığı halde otizmli olduğu için Samsung Boğaziçi Kıtalararası Yüzme Yarışı'na katılmasının engellendiği yazıldı. Bu bir skandal olarak değerlendirildi. Sadece Can'ın değil, onun gibi otizmli Melih Onur Şırlak'ın da yarışmaya giremeyeceği bildirilmişti. Daha sonra sosyal medyadan gelen büyük destek üzerine son gün katılmasına izin verilen Can Demirci ve Melih Onur Şırlak büyük başarı göstererek birincilik ve ikinciliği paylaştılar.

Otizmli Can Demirci'nin yarışmaya alınmayacağı sosyal medyada büyük tepki gördü. #canötekilestirmesinyarışakatılsın hashtagı ile bir kampanya başlatıldı. Ünlü oyuncu Ceyda Düvenci de çektiği vido ile Can Demirci'ye destek oldu. Ceyda Düvenci'nin engel ve engellilik konularında çok hassas olduğunu biliyoruz. Düvenci, bir video ile herkese şöyle seslendi: "Can lütfen ötekileştirmesin. Sosyal medyanın gücünü hep birlikte görelim..." Ben de bu konuyu Ceyda Düvenci'nin videosunu seyredince öğrendim. Sonucunu merak ve takip ettim.

Kamuoyunda büyük tepki çeken olayla ilgili, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK) internet sitesinden bir açıklama yaptı. Yapılan açıklamaya göre yüzücülerin gerekli başvuruları yapmadıkları gerekçesiyle yarışmaya alınmayacağı bildirildi. Can ve Onur'un isimlerinin Türkiye Bedensel Engelliler Futbol Federasyonu'nun (TBESF) listesinde olmadığını bu nedenle yarışa dahil edilmedikleri açıklandı. TMOK ise bedensel engelliler ve özel sporcuların başvurularının muhatabı TBESF ve Türkiye Engelliler Spor Federasyonu (TESF) olduğunu açıkladı.

Ceyda Düvenci, sadece video ile kamuoyunun dikkatini çekmekle kalmayıp Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi yetkililerine Can için ricada bulundu. Dilekçeyi de paylaşarak başvuruların yapıldığını anlatan bir paylaşım yaptı. Eşi Bülent Şakrak'ta yapılan başvuru belgesini sosyal medyada yayınladı. Bütün bunlar çok dikkat çekti ve ses getirdi. Bunun üzerine Spor Bakanı Mehmet Kasapoğlu devreye girdi ve konuyla ilgilendi. Böylece Can ve Onur yüzme yarışlarına kabul edildiler.

Bu yıl 30. su yapılan yarışma geçtiğimiz hafta 22 Temmuz Pazar günü gerçekleşti. Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi'nin geleneksel olarak düzenlediği Samsung Boğaziçi Kıtalararası Yüzme Yarışı, Anadolu Yakası'nda Kanlıca'dan başlıyor ve Avrupa Yakası'nda Kuruçeşme Cemil Topuzlu Parkı'nda son buluyor. Yerli ve yabancı toplam 2 bin 400 yüzücünün katıldığı yarışta kendi kategorilerinde Can Demirci birinci olurken, Melih Onur Şırlak da ikinci oldu.

Medyada otizmli oldukları gerekçesiyle yarışlara alınmayacakları söylense de bunun böyle olamayacağını düşündüm. Bir kişinin otizmli olduğu için yüzme yarışmasına alınmaması nasıl bir durum anlamak çok zor. İnsan sadece otizmli diye yarışmasına izin verilmediklerine inanmak istemiyor. Bu konuyu tam olarak anlayabilmiş değilim. Eğer böyle ise durum gerçekten çok vahim. Biz bu engelleri nasıl aşacağız? Engel olunmasın ki yüzebilsinler, engel olunmasın ki başarsınlar, engel olunmasın ki şampiyon olabilsinler.

ALİYE YÜCEL   

İTİNAYLA BEDEN OLUMLAMA

Beden Olumlama Hareketi (Body Positive Movement) ile ilgili yazıları ilgi ile okuyorum. Bu yeni moda bir akım gibi görünse de bana göre yüzyıllardır var. En azından biz engelliler için... Biz bunu zaten yapıyorduk ama böyle dillendiremiyorduk galiba. Şişmanlar (obezler) buna öncülük etti. Beden  olumlama, önce şişman kişiler için başlasa da; daha sonra uzuvlarını kaybetmiş, bedeninde bir engeli olan yada görüntüsü ile normalin dışında olan insanlar için bir hareket haline geldi.

Beden olumlama hareketi, kişiyi mutlu etme amacıyla bedenlerindeki kusurları kabullenmesini sağlamaya çalışma hareketidir. Temelde bedenin her türlü halinin belli bir standardı olmadan herkes tarafından kabul görmesini  istemektir. Şişman, zayıf, uzun, kısa, kolu olmayan, bacağı olmayan, orantısız vücutlu, bedeninde deformasyon olan, cildi problemli kısaca her şekil ve tipte olan bedenleri olduğu gibi kabul etmek gerektiğini ifade ediyor. Bizlere diretilen güzellik algısına karşı koyup bedenini kimseyle kıyaslamamak gerekiyor.

Sosyal medyada beden olumlama hareketinin sadece "şişman kadınlar" için olduğu gibi yanlış bir algı var. Halbuki kişinin kendi bedeniyle mutlu olması gerektiği savunan bir hareket olduğu için; her cinsiyeti, her türlü ten rengini ve bedensel engelliler gibi kabul görmek isteyen herkesi ilgilendiriyor. Bu akım çok hızla büyüyor. Sosyal medyada da çok yer alıyor. Ülkemizde ve dünyada bir çok kişi dayatılan güzellik anlayışının tersine çok çeşitli fotoğraflar paylaşıyor.

Bir insan bedeninden dolayı suçlanabilir mi? Dış görünüş bu kadar önemli mi? Kişinin bedeniyle ilgili kusur kimi ilgilendirir? Kişi bedenini her haliyle kabul etmesi gerekmez mi? Her beden güzel olmak zorunda mı? İnsanın değeri bedenin mükemmelliği ile ölçülür mü? gibi pek çok soru akla geliyor. Bedenin mükemmelliği insanın elinde olan bir şey değil. Öyle ise, değiştiremeyeceğimiz şeyleri dert etmenin de bir anlamı yok. İşte bu noktada beden olumlama devreye giriyor.

Skolyoz (omurga eğriliği) olan bir arkadaşıma bir tanıdığı "Ben saçımın bir yanı bile istediğim gibi olmazsa dışarı çıkamıyorum. Sen bu halinle nasıl dışarıya çıkıp dolaşabiliyorsun?" demiş... Soruya bakar mısınız? Arkadaşım bunu bana anlattığında çok şaşırmıştım. Nasıl mı çıkıp dolaşıyoruz? Biz engelliler kendimizi olduğu gibi kabul ediyoruz. Kimsenin bedeniyle kendimizi kıyaslamıyoruz. İşte bu kadar... Yani beden olumlamayı  şişmanlardan önce engelliler zaten yapıyordu.

Bedensel engelliler, dayatılan ideal vücut algısına karşı çıkmak durumundalar. Toplum tarafından ötekileşmeye karşı çıkıyorlar. Onlara önyargı ile yaklaşanları umursamamayı mecburen öğreniyorlar. Ayrıca, engelli bir bedenle de mutlu olabilirsin. Ama vücudu güzel olduğu halde, boyu biraz kısa olduğu için dert edinip, mutsuz olan kişiler var. Bu nasıl göründüğünden çok ne hissettiğinle ilgili... Bu akımın amacı kendiyle barışık olma durumu ise engelliler bunu pekala başarıyor.

  

ALİYE YÜCEL

TEKERLEKLİ SANDALYE DÜNYA ESKRİM ŞAMPİYONASI

Zaman zaman engelli sporlarını yazıyorum. Bugün de tekerlekli sandalye eskriminden bahsedeceğim. Dünya 17 ve 23 Yaş Altı Tekerlekli Sandalye Eskrim Şampiyonası 9-15 Temmuz tarihleri arasında Polonya'da yapıldı. Başkent Varşova'da yapılan şampiyonaya ülkemizden de milli eskrimcilerimiz katıldı. Türkiye Bedensel Engelliler Spor Federasyonu'nun yaptığı açıklamaya göre eskrimcilerimiz toplamda 6 madalya kazandı.

Tekerlekli sandalyedeki engelliler için eskrim ilk olarak Sir Ludwig Guttman tarafından uygulanmıştır. Nörolog Doktor Guttman Stoke Mandeville Hastanesi'nde felçli genç gazilere bakarken, onların rehabilitasyonunda sporun önemli olacağını düşünmüştür. Guttman, The Stoke Mandeville Hastanesi'nde, tekerlekli sandalyedeki engellilerin rehabilitasyonu için çeşitli sportif aktiviteler düzenlemiştir. Tekerlekli sandalye eskrimi sporu da bunlardan biridir. Tekerlekli sandalye eskrimi ilk defa Roma'da 1960 yılında Paralimpik Oyunları'nda sunulmuştur.,

Tekerlekli sandalye eskrim sporunun en dikkat çekici tarafı sporcuların yere bağlanmış tekerlekli sandalye üzerinde yarışmalarıdır. Bu sandalyeler sayesinde sporculara bedenlerinin üstünü rahatça hareket ettirirler. Bu nedenle oyun engelsizlerin oynadığı eskrim yarışlarındaki kadar hızlı olur. Ampute, spinal yaralanma ve serebral palsili engelliler bu sporu yapabilirler. Tekerlekli sandalye eskrimde sporcular arasında sabitlenmiş mesafe bulunur.

Tekerlekli sandalye eskriminde çeşitli kategorileri vardır. Foil ve Sabre yarışlarında hedef engelsiz yarışlarıyla aynıdır. Epe, yarışlarında bel üstündeki her yer hedeftir. Bel altında giyilen bir korucu ise teması önler. Ayaklar ayaklıkta, sporcu ise oturarak kalmalıdır. Sandalye, ana bara 110 derecelik bir açıyla sabitlenmelidir. Temel amaç engelsiz yarışlarıyla aynıdır. Foil ve Epe yarışlarında kadınlar ve erkekler için bireysel ya da takım halinde yarışlar vardır. Sabre de ise sadece erkekler yarışırlar.

Sporcunun, kalıcı bir engeli olduğu için ayakta eskrim yapamıyor olması tekerlekli sandalye eskrimine elverişli olması demektir. Sporcuların kolları esnek, hareketleri oldukça hızlı olmalıdır. Bunun dışında ani ataklar için her zaman hazır olmalıdırlar. Spor; oturma dengesinin olup olmamasına, kolunun ve elinin engel durumuna göre çeşitli sınıflara ayrılır. Bunlar; Klas 1A, Klas 1B, Klas 2, Klas 3, Klas 4'tür.

Dünya 17 ve 23 Yaş Altı Tekerlekli Sandalye Eskrim Şampiyonası'na dönersek; şampiyona Uluslararası Tekerlekli Sandalye ve Ampute Spor Federasyonu (IWAS) tarafından düzenleniyor. Bu yıl şampiyonaya milli sporcularımız Elke Lale Van Achterberg ve  Hakan Akkaya katıldılar. Elke Lale Van Achterberg, şampiyonayı 17 yaş altı flöre kategorisinde altın, 23 yaş altı flörede bronz, 17 yaş altı epede gümüş, 23 yaş altı epede bronz madalya alarak toplamda 4 madalyayla tamamladı. Hakan Akkaya ise 23 yaş altı flörede gümüş, 23 yaş altı epede bronz madalya kazanarak turnuvadan 2 madalya ile ayrıldı.

Milli sporcumuz Elke Lale Van Achterberg, Türk bir anne ile Hollandalı bir babanın kızı. Elke Lale, annesi için ay-yıldızlı formayı tercih etmiş. 2020 Tokyo Paralimpik Oyunları'nda altın madalya kazanmayı hedefliyor. Daha önce dünya şampiyonu olan Hakan Akkaya da 2020 Tokyo Paralimpik Oyunları'nda altın madalya kazanmak istiyor. Her iki sporcumuzu da tebrik ediyor, başarılarının devamını diliyorum.

ALİYE YÜCEL

MAYA'NIN HİKAYESİ

Suriyeli küçük bir kızın bacakları olmadığı için babasının PVC boru ve konserve kutusundan yaptığı protez bacaklarla gezdiğinin haberini okumuştum. 8 yaşındaki Maya Merhi ve ailesi Halep'in güneyinden kaçıp İdlib'te bir kampa sığınmıştı. Türkiye sınırına yakın Ser Ceble kampında yardım kuruluşlarının dağıttığı çadırda yaşıyorlardı. Maya, bacakları olmadan doğmuştu. Doğuştan bacaklarının dizden aşağısı olmadığı için babası ona PVC boru ve konserve kutusundan protez yapmıştı. Onlara yürüyor ve okula gidiyordu.

Haberde Maya'nın okula çamur ve toz içinde sürünmeden protez bacaklarla gideceği günü hayal ettiği yazıyordu. Okuduğumda "Maya, eğer Türkiye'de olsaydı. Şimdi protezlere sahip olur ve daha kolay yürürdü... " diye aklımdan geçirdim. Onu, PVC boru ve konserve kutusundan bacaklarla zorluk ve acı ile yürüdüğünü görenler dayanamamış olacak ki "Sosyal medyadan çok sayıda doktor ve hayırsever protez bacak yapmak için Maya'yı arıyor..." haberleri yapıldı.

Anadolu Ajansı'nın yaptığı haberleri ve sosyal medyada paylaşımları görenler hemen harekete geçtiler ve "Suriyeli Maya protez bacaklar için Türk Kızılay'ı tarafından İstanbul'da..." haberleri geldi. Protez Uzmanı Mehmet Zeki Çulcu'nun Maya'nın protezlerini yapmayı istemesi üzerine, Türk Kızılayı Başkanı Dr. Kerem Kınık harekete geçti ve Maya protezlerinin yapılması için İstanbul'a getirildi. Küçük kız İstanbul'a babasıyla beraber geldi.

Ali Merhi de kızı gibi konjenital bozukluk (doğumsal anomali) nedeniyle engelli... Bundan anlıyoruz ki Maya'nın engeli genetik... Merhi, "Kızım birilerinin yardımı olmadan bir şey yapamıyor. Bu durum beni çok mutsuz ediyor. Onu kimseye muhtaç olmadan okula giderken, ihtiyaçlarını giderirken görmek istiyorum" diyor. Savaş nedeniyle Suriye'de protez yaptıramadıklarını kızının durumuna üzüldüğünü ve yürüyebilmesi için PVC boru ve ton balığının konserve kutusundan protez yapma fikri aklına geldiğini anlatıyor.

Protez Uzmanı Mehmet Zeki Çulcu, sadece Maya'ya değil, babasına da protez yapmak istiyor. Her ikisinin de protezlerini üstlenen Çulcu, küçük kızın durumunu görüp çok etkilendiğini "Her ne kadar Maya doğumsal problemli bir kızımız olsa da benzer durumda, bu savaşın ortaya çıkardığı parçalanmış hayatlara bir örnek. Maya gerçekten bayrak bir çocuk oldu, simge bir çocuk oldu. Bunun gibi çokça çocuğumuz var..." diyerek Suriye'de onun durumunda olanlara dikkat çekiyor.

Maya'nın muayenesi yapıldı. Ölçüleri alındı ve protezleri yapıldı. Şimdi yeni yapılan protez bacaklarla yürümeye çalışıyor. Protezleriyle ayakta durma ve denge çalışması yapıyor. Protezlerine alışıyor. Onu öyle görmek çok etkileyici... Maya'nın önceki hali ile bir çok fotoğrafları yayınlandı. Bir boru ve konserve kutusuyla yürümeye çalışmak oldukça zor olmalı... Üstelik canı nasıl da yanmıştır. Nereden nereye... Maya'yı yeni protezleriyle adım atarken görmek çok etkileyici... O, artık daha kolay yürüyebilecek, okuluna rahatça gidebilecek... Maya'nın hikayesini haber yapanlara, onu İstanbul'a getiren Türk Kızılayı'na ve protezlerini yapan Mehmet Zeki Çulcu'ya ne kadar teşekkürler etsek azdır. Küçük bir kızın hayatını böyle değiştirdikleri için...

ALİYE YÜCEL

EL FENERLERİ ÇOĞALMALI

TRT Çocuk kanalı çok önemli bir projeye imza atıyor. Kanalda yayınlanacak yeni bir çizgi film 0-5 yaşındaki çocuklara işaret dili öğretecek. "El Feneri" isimli bu çizgi film işitme engelli çocuklar için ışık olacak. Bu çizgi film hem sesli olacak, hem de işaret dilinde bir anlatıcısı olacak. El Feneri programı, yeni yayın döneminde Eylül ayında TRT Çocuk ekranlarında yayınlanmaya başlayacak.

Bu proje, dünyada ve Türkiye'de 0-5 yaş arası işitme engelli çocuklara çizgi film ile işaret dili öğreten ilk proje olma özelliği taşıyor. El Feneri'ni dünyadaki benzerlerinden ayıran bir özelliği de bilimsel verilere dayanması... 0-5 yaş arası işitme engelli çocukların hangi kelimeleri öğrendiği, hangi kelimeleri hangi yaşlarda kullanmaya başladığı araştırılmış. Buna dayanarak bu çizgi filmin serisi oluşturulmuş.

"El Feneri" sadece bir çizgi film değil. Tamamen işaret dilini öğretmeye yönelik bir proje... Çocukların dikkatini dağıtmadan, eğlendirici bir şekilde bilgiyi onlara aktarıyor. Proje için büyük özen gösterilmiş. Ayrıca; işaret dili bilmeyen çocukların yanı sıra onların ebeveynleri ve işitme engelli olmayıp işaret dili öğrenmek isteyenler için de çok faydalı olacak bir proje. Çizgi film, tek hedefi sadece işitme engelli çocuklar değil. Yapılan açıklamalara göre; bu çizgi film ile çocukların ebeveynlerinde farkındalık artacak. Belki de en önemlisi çocuklarda bir farkındalık meydana gelecek. Çocuklar, işaret dili ile konuşan birini gördüğünde şaşırmayacaklar.

Bu çizgi film Türk İşaret dilinde anlatılıyor ve aynı zamanda görsel olarak sunuluyor. İşitme engelliler için bugüne kadar yapılan her çalışma bu çocukların işaret dili bildiği düşünülerek yapılmıştır. Bu çizgi film hedef kitlesi ise işaret dili bilmeyen çocuklar. El Feneri için 30 kişilik bir ekip çalışmış. El Feneri, ilk önce 30 bölümde 150 kelimeyi öğretmeyi amaçlıyor. Daha sonra çizgi filmde 300 kelimeye ulaşılması planlanıyor.

Çizgi filmin yapımcılığını Filmix Yapım üstleniyor. Projenin baş danışmanlığını Beyza Sümer yapıyor. Sümer; Türk İşaret Dili'nin işitme engelliler okullarında birinci, ikinci ve üçüncü sınıfların eğitim müfredatında yer aldığını, Türk İşaret Dili'ni öğretecek bir eğitim kadrosunun olmadığını ve işitme engelli çocuklara işaret dilini öğretecek eğitim materyallerinin olmadığı belirtiyor. Sümer ayrıca; Türk İşaret Dili eğitimi eksikliğinin, okul derslerinde; özellikle okuma-yazma alanında başarısızlığa, sosyal hayatta uyum zorluğuna ve psikolojik bozukluğa yol açabileceği konusuna dikkat çekiyor.

İşitme engelliler için işaret dilinin önemini söylemeye gerek var mı bilmiyorum. Hayattaki iletişimlerini sağlayan en önemli unsur. İşte bu yüzden bu çizgi film sosyal sorumluluk alanında çok önemli bir proje olduğu görülüyor. El Feneri, medya alanı için de önemli ve öncü bir proje... İşaret dili için teknoloji ve medya uygulamalarının gelecekteki çalışmaları için de büyük bir esin kaynağı olacak. El fenerleri çoğalacak...

ALİYE YÜCEL