KLOZET BİLE YOKKEN

Bilim ve teknolojinin engellilerin hayatlarını nasıl iyileştirdiğine ilişkin son gelişmeler, geçtiğimiz Cumartesi günü Pekin'de bir etkinlikte sergilendiği haberini okuyunca bunu yazmam gerekir diye düşündüm. Çünkü bu haberleri okumak bile engeliler için önemli ve umut aşılayan gelişmeler. 

"Daha Kapsayıcı Bir Dünya İçin Teknolojinin Kullanımı" temasıyla düzenlenen etkinlikte, yapay zekanın işitme kaybı olan kişilerin iletişim kurmasına nasıl yardımcı olduğu, sınırlı hareket kabiliyeti olan kişilerin dış iskeletlerle nasıl rehabilite edilebileceği ve beyin-makine ara yüzlerinin tetrapleji hastalarının robotik uzuvlarını nasıl hareket ettirebildiği vurgulanıyor.

Haberde bu konuda çalışmalar yapan ve gelişmeleri anlatan yetkililerin açıklamaları şöyle: 

Tsinghua Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Bölümü profesörü Hong Bo, araştırma ekibinin beyin-makine ara yüzü teknolojisini kullanarak üç tetraplejik hastanın hareket kabiliyetini bir miktar geri kazanmasına yardımcı olduğunu söylüyor.

Hong, "Beyne madeni para büyüklüğünde bir elektrot yerleştirilerek nöron sinyalleri toplanıyor ve harici cihazlar için kontrol komutlarına dönüştürülüyor. Böylece felçli hastalar, robotik kolları kontrol ederek nesneleri yalnızca düşünceleriyle kavrayıp hareket ettirebiliyorlar" diyor.

Hong ayrıca; 17 aylık klinik deneylere dayanarak, bu teknolojinin güvenli ve etkili olduğunu kanıtlandığını ekleyerek "Engelli bireylerin dışarı çıkma hakkı herkesle aynıdır ve teknoloji bu noktada onlara daha fazla yardım sağlayarak fark yaratabilir..." diye açıklıyor.

Kaliforniya Üniversitesi, Makine Mühendisliği profesörü ve Phoenix dış iskeletinin geliştirme ekibinin lideri olan Homayoon Kazerooni, giysinin hareket kabiliyeti kısıtlı kişilerin ayakta durmasını ve yürümesini sağladığını söylüyor.

Homayoon Kazerooni, "Bu, üç parçadan oluşan modüler; bir dış iskelet: uzatma ve hareket sağlayan güçlendirilmiş bir diz desteği ve kalça desteği ile ayak bileği-ayak ortezi. Kullanıcılar her parçayı bağımsız olarak takıp çıkarabilir" diyor.

Kazerooni, "Hafif, giyilmesi kolay dış iskelet kullanıcının yürüyüşünü ve çeşitli göstergeleri gerçek zamanlı olarak izler. Bir mobil telefon ara yüzü kullanıcıların ayağa kalkma, oturma ve yürümeyi kontrol etmelerine olanak tanır" diyerek, akıllı sistemin duruşu nasıl yavaşlatacağını, hızlandıracağını ve ayarlayacağını öğrenerek, minimal bakım veren desteğiyle evde rehabilitasyonu gelecekteki bir gerçeklik haline getireceğini ekliyor.

Ancak, "Şu anda bu cihazlar bireyler için uygun fiyatlı değil. Oldukça pahalılar, ancak fiyatları düşürerek onları akülü tekerlekli sandalyelerle karşılaştırılabilir hale getirmeye doğru gidiyoruz" diye açıklıyor. 

Ortez ve protez konusunda uzmanlaşmış bir şirket olan Ottobock'un Klinik Araştırmalar ve Hizmetler Kurumsal Başkan Yardımcısı Andreas Hahn, yeni teknoloji için maliyetleri düşük tutmanın kritik öneme sahip olduğunu belirterek "Herkesin her şeye eşit erişimini sağlamak her zaman zordur. Maliyet kontrolünü ciddiye alıyoruz ve müşterilerimize en uygun ürünün en iyi hizmetle birlikte verildiğinden emin oluyoruz." diyor.

Çin Engelliler Federasyonu Başkanı Zhou Changkui ise bu konuda; "Engelli insanların teknolojik ilerlemenin faydalarından yararlanmasını sağlamak, haklarını korumanın temel bir parçası olmalıdır. Yardımcı teknolojilerin geliştirilmesinde daha fazla kararlılık ve çaba gösterilmelidir..." diye belirtiyor.

Bu tür haberleri okuyup, gelişmeleri öğrendikçe "Acaba, dünyaya erken mi geldim?" diyorum. Ama her dönemde engelliler için hayat kolaylaştırıcı şeyler üretiliyor. Düşünün bir zamanlar klozet bile yoktu!

Kaynak: China Daily

ALİYE YÜCEL

GÖRME ENGELLİLER İÇİN BİR KOLAYLIK DAHA

Fransa'daki SonarVision adlı şirket, yüksek hassasiyetli GPS takibi ve konuma göre 3 boyutlu seslerden elde ettiği verilerle görme engellilerin büyük şehirlerde rahatça dolaşmalarına yardımcı olan bir cep telefonu uygulaması geliştirdi.

Paris'teki bir grup mühendislik öğrencisinin görme engelliler için geliştirdiği bu icat sayesinde görme engelliler büyük şehirlerde tek başlarına güvenli bir şekilde yönlerini bulabilecekler.

Uygulama, kullanıcıyı doğru rotaya yönlendirebilmek için 3 boyutlu ses olarak bilinen "uzamsal ses" dalgalarıyla artırılmış gerçeklik haritası çıkarıyor.

SonarVision'ın kurucu ortağı ve CEO'su Nathan Daix, "3 boyutlu sesleri doğru yönlerden elde ederek çok basit bir şey yapmaya çalışıyoruz. Kullanıcı, sesin geldiği yöne dönüyor ve sonra gitmeye hazır. İşte bu kadar kolay." diyerek uygulamanın pratikliğini vurguluyor.

Daix, uygulamanın Paris'te sorunsuz bir şekilde çalıştığını ve diğer büyük Avrupa başkentlerine de "oldukça kolay" bir şekilde adapte edilebileceğini açıklıyor. 

Uygulama şu anda geliştirme ve deneme aşamasında ancak 2023 yılı bitmeden ürünün piyasaya sürüleceği belirtiliyor. Türkiye'ye de gelmesi çok sürmez umarım.

Kaynak: Euronews

ALİYE YÜCEL 

TOGG'DAN GÖRME ENGELLİLERE ERİŞİM

 

TOGG’dan (Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu) yapılan açıklamaya göre, ürün ve hizmetler görme engelli kullanıcılar için erişilebilir olacak.

Kullanıcı odaklı olarak geliştirilen TOGG, markalar ve görme engelliler için özgürlük teknolojileri geliştiren BlindLook'un "herkes için erişilebilir bir dünya" hedefine ortak oldu.

BlindLook'un Sesli Simülasyon uygulaması; tam ve kısmi görme engelli bireyler için ürün ve hizmetleri erişilebilir hale getirilip, görme engelli bireylerin ürün ve hizmetleri yardıma ihtiyaç duymadan bağımsızca kullanmalarına olanak sağlıyor.

Yapılan bu iş birliği kapsamında TOGG'un ürün ve hizmetleri, BlindLook'un ses odaklı teknolojisiyle fiziksel ve dijital ürünlerin temas noktalarını adım adım görme engellilere uygun hale gelecek.

Tamamlandığında görme engelli bireyler TOGG'un resmi internet sitesi "www.togg.com.tr"ye BlindLook hesaplarıyla girip, ürün ve hizmetlerden yararlanabilecekler.

Kaynak: AA

ALİYE YÜCEL

TWITTER'DAN GÖRME ENGELLİLERE YENİLİK

 

Sosyal medya platformları engelliler için yeni iyileştirmeler yapıyor. Twitter da görme engelli veya az gören kullanıcıların tweetleri daha iyi anlamalarına yardımcı olacak bir erişilebilirlik özelliğini test ediyor. 

Bu özellik ile görseli olan paylaşımlara basit bir alternatif metin ekleniyor. Böylece, görme engellilerin için tweet daha erişilebilir hale geliyor. Bu alternatif metinde, resimde nelerin olduğu basit bir şekilde anlatılıyor.

Twitter; Web, Android ve iOS‘taki kullanıcıların yüzde onuna açıklama ekleme uyarı hatırlatıcıları başlattığını bildirdi. Bu yeni özelliği sınırlı sayıda kullanıcı test ediyor.

Şirket, kullanıcılara kolaylık sağlamak için açıklama hatırlatıcı özelliğine göre, görsellere açıklama eklemesi için kullanıcılara bildirim gönderiyor. Bu özellikle görme engelli ya da görme kaybı yaşayan kullanıcılar için oldukça büyük bir önem taşıyor. 

Ekran okuyucu kullanan bu kullanıcılar, görsellerde yer alan açıklama sayesinde Tweet’e anlam yüklüyor. Şimdiki durumda da isteyen kullanıcılar görsellere ve GIF‘lere açıklama ekleyebiliyor. Ancak yeni özellik, açıklama eklemeyi öne çıkarmak için bildirim gönderiyor. 

Twitter'in bu açıklama özelliği isteğe bağlı olacak. Test kapsamında görselli Tweet paylaşmadan önce kullanıcıların karşısına ‘Görselinizi Erişebilir hale getirmeyi unutmayın’ başlıklı bir hatırlatıcı çıkacak. Ardından kullanıcılar, açıklama ekleme veya ‘bu sefer değil’ seçeneğini seçerek işlemi atlayabilecek.

Bu özelliği kullanmak isteyenlerin yapması gerekenler şu şekilde:

Ayarlar ve gizlilik seçeneği, ardından Erişebilirlik, ekran ve diller başlığı, Erişebilirlik seçeneği... Eğer test kullanıcısıysanız karşınıza çıkan Görüntüler bölümü ve burada da ‘Görsel açıklama hatırlatıcısı al’ seçeneğine dokunmak gerekiyor. 

Daha önce benzer bir çalışmayı Facebook'ta yapmıştı. Oradaki sesli bir anlatımdı. Engellerin kalkması İçin yapılan her çalışma çok değerli… Bu da onlardan biri…

Kaynak: ShiftDelete

ALİYE YÜCEL

İŞİTME ENGELLİLERE GÖZLÜK

Teknoloji her geçen gün daha da gelişiyor. Her alanda böyle... Teknolojik buluşlar arasında engellilerin hayatını da kolaylaştıran gelişmelerde oluyor. Bir İngiliz şirketi, işitme engelliler için sohbeti alt yazıya çeviren gözlük üretti.

İngiltere'de geliştirilen bir yazılım sayesinde gözlüğü takan işitme engelliler için sesler yazılı hale geliyor. Böylece işitme engelliler, sesleri gerçek zamanlı olarak okuyabiliyor.

Arttırılmış gerçeklik içerikli akıllı gözlükler, sesi kullanıcının gözlük ekranına yansıtıyor. Altyazılar aracılığıyla konuşmalar okunabiliyor.

Ayrıca; bu yazılımın gelişmiş ses tanıma sistemi ile de konuşan kişinin kim olduğu belirlenebiliyor.

XRAI Glass CEO'su Dan Scarfe, bu yenilikçi teknolojiyle birlikte sağır ve işitme kaybı olan insanların yaşamlarını kolaylaştırmayı hedeflediklerini ve bunu  "Potansiyellerini en üst düzeye çıkarma yeteneğinden gurur duyuyoruz" diye açıklıyor. 

Dan Scarfe, bu fikri buluşu da çok etkileyici... O, bu fikrin geçen yıl ailesiyle birlikte Noel kutlarken aklına geldiğini söylüyor. 97 yaşındaki işitme engelli büyükbabasının ailenin geri kalanıyla iletişim kurmakta zorlandığına tanık olan Scrafe, büyükbabasının gerçek zamanlı olarak sohbetlere katılabilmesi için bir çözüm aramaya başlıyor. Böyle bir sonuç ortaya çıkıyor.

Şirketin yeni hedefi, uygulamanın sadece İngilizce değil başka dillerde de etkin şekilde kullanılabilmesini sağlamak.

Ne büyük kolaylık değil mi? Duymuyorsun ama söylenenleri anında okuyorsun. İşitme engelliler için sesleri deşifre eden bu gözlük bir an önce tüm dünyada yaygınlaşır. İşitme engelliler için engel kalkar...

Kaynak: trthaber.com

ALİYE YÜCEL

BRAİLLE KLAVYE

Teknolojiyi yakından izlemesem de engelliler için yapılan teknolojik gelişmeler ilgi alanıma giriyor. Gördüğüm bir gelişmeyi mutlaka bloguma yazmayı istiyorum. Olur, biri görür faydalanır ya da bir engelliye söyler o faydalanır diye… Teknolojinin engelliler alanında kullanılması ve bu sayede engellerin aşılıyor olması çok memnuniyet verici…

Günümüzde pek çok alanda engellilerin hayatını kolaylaştıracak ürün ve uygulamalar yapılıyor. Çeşitli kurum ve kuruluşlar bu alanda birbirleriyle yarışıyor. Her gün farklı yenilikler ortaya çıkıyor. Şimdi de Google, önemli bir adım attı. Google, görme engellilere önemli bir destek vereceğini ve akıllı telefonlarda da Braille alfabesinin kullanılabileceğini duyurdu.

Google sözcüsü: “150 yıldan uzun bir süre önce Braille’in icadı okuma ve yazmayı görme engellilerin erişimine açmada devrim niteliğindeydi. Bugün, Braille ekranları gerçek Braille klavyesi aracılığıyla çoğu telefonda ve bilgisayarda yazmayı mümkün biliyor. Ancak, telefonunuza her şeyi hızlı bir şekilde yazmak istediğinizde harici bir cihazın bağlanması uzun sürebilir…” diyerek TalkBack Braille Klavyesi’ni açıkladı.

Android cihazlarda olan TalkBack uygulaması, telefonda gezinmeye yardımcı olmak için dokunulan ve etkinleştirilen her şey sesli geri bildirim sağlıyor. Bu görme engelli kullanıcıların cihazlarıyla etkileşmeye girmesine yardımcı olan erişilebilirlik hizmetiydi. Şirket, daha fazla dezavantajlı kişilere destek olması gerektiği düşünerek yeni bir destek sistemi geliştirerek görme engellilere bir klavye desteği sunuyor.

Google TalkBack Braille Klavyesi, doğrudan Android cihazlara entegre edilmiş yeni bir sanal Braille alfabesiyle olan klavyedir. Bu klavye desteği ile görme engelliler Braille alfabesini kullanarak rahatça yazı yazabilme imkanına sahip oluyor. Bu uygulama sesli komut gibi desteğe sahip olduğu için büyük kolaylık sağlıyor.

TalkBack uygulamasını Android 5.0 ve daha güncel sürüm kullanan bütün cihazlarda kullanmak mümkün… İster e-posta yazın, ister metin yanıtlıyor olun, ister sosyal medyada bir şey paylaşıyor olun, herhangi bir ek donanım olmadan telefonda yazmanın hızlı ve kullanışlı bir yolu… Başlangıçta İngilizce olan uygulama daha sonra diğer diller içinde uygulanabilecek.

ALİYE YÜCEL

BİR HAYALİM VAR

Euronews, serebral palsili (beyin felçli) Rijad Mehmeti'nin hikayesini yayınladı. Rijad, 14 yaşında, Kosova'nın Priştine şehrinin bir banliyösü Bardhosh'ta yaşıyor. Bir erkek bir de kız kardeşi var. Rijad, "Bir hayalim var. Engelli çocukların eğitimlerinin tadını çıkarmaları için eşit haklara sahip olmaları..." diyor. Küçükken rüyasında bir okula gittiğini görüyor. Burası onun için sadece yeni bir ortam ve daha çok arkadaş değil. Hayallerindeki gibi bir okul, her şeyi yapabileceği sihirli bir yer... Potansiyeline ulaşabileceği, pek çok şey öğrenebileceği ve arkadaşlarıyla gününü geçirebileceği bir yer...

Rijad, okulu her dileğin yerine getirildiği sihirli bir yer olarak hayal etmiş. Bu yeni hayata başlamayı dört gözle beklemiş. 1 Eylül sabahı annesi hayalini gerçekleştirmiş ve onu okula götürmüş. Kendi kendine "Hayalim gerçek oluyor" demiş. Artık okula gidiyormuş... Okulun ilk gününde çok heyecanlanıyor. Seviniyor ve mutlu oluyor. Okula geldiğinde ona selam veren birçok çocuk görüyor. Okuldaki ilk günü hayallerinin de ötesinde geçiyor.

Okulda birçok arkadaş ediniyor. Ancak biri onun için çok özel oluyor. Okulun ilk günü Adrian, gülümseyerek onun yanına geliyor. Ona yardım etmek ve destek olmak istiyor. Sınıfa girdiklerinde Adrian, Rijad'ın yanına oturuyor. Defterlerini ve kalemlerini çantadan çıkarmasına yardım ediyor. Bir süre konuşuyorlar. Aralarında büyük bir dostluğun ilk tohumları atılıyor. O günden bu yana Rijad'ın en yakın arkadaşı Adrian oluyor.

Rijad, derslerin ilk zamanlarında bazı zorluklarla karşılaşıyor. Yazı yazmak istiyor, yazamıyor. Adrian, yazmasına yardımcı oluyor. Birlikte yazdıkları ilk iki harf A ve E oluyor. Bu arada Rijad karışık hisler duyuyor. Okulu seviyor, yazdığı için mutlu oluyor. Ancak Adrian'ın yardım etmesi onu rahatsız ediyor. Bir süre sonra tuvalet ihtiyacı hissediyor. Böylece bir sorun daha ortaya çıkıyor. Tekerlekli sandalyesi ile gidemiyor. Çünkü okulun tuvaletinin engelliler için uygun olmadığı görüyor. Yine Adrian ve diğer arkadaşları ona yardımcı oluyorlar. Ancak bu hiç kolay olmuyor...

Rijad, yavaş yavaş buranın aslında hayalini kurduğu okul olmadığını anlıyor. 1 Eylül 2015 tarihinden bu yana hala yazmada zorlanıyor. Hala arkadaşlarının yardımıyla okula gidiyor. Yaşadığı zorluklar hala devam ediyor. Hikayesini anlatmasının nedeni aynı zorluklarla karşı karşıya olmasından kaynaklanıyor. Bu zorluklar sadece okulla da kalmıyor. Her yerde, diğer kurumlarda ve şehirlerin tamamında olduğunu fark ediyor. Hayatını kolaylaştıracak ve daha güzel hale getirecek pek çok şeye erişiminin olmadığını söylüyor.

Rijad'ın hayalindeki sihirli okul rüyası kayboluyor. O, eşitlik istiyor. Tuvalete kendi başına gitmek istiyor. Kendi başına yazmak istiyor. Teknolojiyi kullanmak istiyor. Bu günleri sadece kendisi için değil tüm engelli çocuklar için hayal ediyor. Bütün çocukların eşit olduğu bir dünya istiyor. Rijad, "Umarım bütün çocuklar için eşit bir dünyaya sahip olacağımız, tüm çocukların okuldaki zamanlarının tadını çıkarabileceği, okulu gerçekten sihirli bir yer ve hayallerinin gerçek olduğu bir yer olarak görebileceğimiz bir gün gelecek..." diyor. Onun bu hayali dünyadaki birçok engelli çocuğun da hayali... Ne kadar tanıdık geliyor. Rijad'ın tüm hayallerinin gerçekleşmesi dileğiyle...

ALİYE YÜCEL

TEŞEKKÜRLER GOOGLE

Kullanılan teknolojilerin pek çoğunun engelsiz tüketicilere yönelik olarak tasarlandığını söylemeye gerek yok. Ancak günümüzde bu yavaş yavaş değişiyor. Günlük hayatta kullanılan pek çok teknoloji ürünleri için artık engelliler de düşünülüyor. Engellilerinde sosyal iletişimlerine yardımcı olan uygulamalar ve günlük hayatında kullanacağı pek çok ürün tasarlanıyor. Google, işitme engelliler ve duyma zorluğu çekenler için iki yeni mobil uygulaması başlattı.

Bunlar, Live Transcribe (Canlı Alt Yazı) ve Sound Amplifier (Ses Yükseltici) uygulamaları... Google'ın bu yeni uygulamaları sayesinde işitme engellilerin ve duyma zorluğu çekenlerin hayatları büyük ölçüde kolaylaşacak. Android ekosistemi için kullanıma sunulan Live Transcribe (Canlı Alt Yazı) ve Sound Amplifier (Ses Yükseltici) uygulamaları Android platformu için kullanıma sunulmak üzere Google Play'de yayınladı.

Google'ın faydalı uygulamalarından ilki Live Transcribe (Canlı Alt Yazı)... Bu uygulama ile bulunulan ortamdaki konuşmalar gerçek zamanlı olarak kullanıcının ekranında metne dönüşüyor. Modern otomatik konuşma tanıma teknolojisini kullanan Live Transcribe uygulaması çift yönlü konuşmaları da dönüştürebiliyor. Kullanıcılar ayrıca takip ettikleri sohbetlere, ekrana cevap yazarak da katılabiliyor.

Live Transcribe (Canlı Alt Yazı) uygulaması, 70'den fazla dil ve lehçedeki canlı konuşmaları metne dönüştürüp, ekrana aktarıyor. Buna Türkçe de dahil... İki dil arasında hızla geçişe imkan veren iki dil desteği de bulunuyor. Canlı Alt Yazı, uygulaması bulunulan ortamdaki konuşmaları metne dönüştürmek için mikrofon erişimine ihtiyaç duyuyor. Bu uygulamaya ücretsiz erişilebiliyor.

Google'nin bir diğer uygulaması Sound Amplifier (Ses Yükseltici), kablolu kulaklıkla çalışıyor. Akıllı telefonlardan duyulan sesleri kulaklığa aktarıyor, çevredeki sesleri arttırıyor. Gürültülü ortamlardaki düşük sesli konuşmalar güçleniyor, daha rahat ve doğal bir dinleme imkanı sağlıyor. Böylelikle sohbeti devam ettirme ihtiyaca göre özelleştiriliyor. Ara yüzler, ses ve mikrofon ayarları düzenlenebiliyor. Arka planda olan istenmeyen ve rahatsız edici sesler azaltılabiliyor.

Tanıtılan yeni uygulamalar ile ilgili olarak Google Ürün Müdürü Brian Kemler: "Bariyerleri yıkmak ve hayatı herkes için daha kolay hale getirmek için teknolojinin gücüne inanıyoruz. Bugün, işitme engelliler ve zor duyanlara yardımcı olacak iki yeni Android uygulamasını tanıtıyoruz: Live Transcribe (Canlı Alt Yazı) ve Sound Amplifier (Ses Yükseltici)..." diyor. Bu uygulamaların iletişim konusunda zorluk çeken işitme engelliler için çok faydalı olacağı kesin. Teşekkürler Google...

ALİYE YÜCEL

ENGELSİZ OYUNLAR

Bilgisayar oyunlarının temeli 1947 yılına dayanıyor. Bazıları sadece bilgisayarda oynarken, bazıları da oyun konsollarıyla oynamayı tercih ediyor. Oyun konsolları da, televizyon ve onun gibi diğer görüntü ünitelerine bağlanarak oyun oynama imkanı sağlıyor. Her alanda olduğu gibi oyunlar ve oyun konsolları da büyük gelişim göstermiştir. Günümüzde oyun konsolları pek çok kişinin en büyük eğlencesidir. En çok oynanan oyun konsolları Play Station, Wii ve Xbox'tur.

Teknoloji devi Microsoft, engelliler için yeni bir oyun konsolu geliştirdi. Bu yeni cihaz bedensel engelli oyuncular için çok uygun ve onlara hitap eden bir konsol. Xbox Adaptive Controller adı verilen bu konsoldaki kontrol sistemi bir ana ünite ve eklentilerden meydana geliyor. Cihazın bünyesinde iki adet geniş programlama yapabilen buton ve 19 adet jak girişi bulunuyor. Küçük ve büyük butonlardan oluşuyor. Konsolun arkasındaki girişlerle cihaza çeşitli joysticler bağlanıyor. Böylece konsol kişinin ihtiyacına göre olarak özelleşiyor.

Microsoft'un "Herkes İçin Oyun" programı kapsamında ürettiği bu oyun konsolu, sadece Windows 10 işletim sisteminin yüklü olduğu bilgisayarlarda ve Xbox One platformunda çalışabilecek. Xbox One oynayan engelli kullanıcılar için çok büyük kolaylık sağlayacak. Xbox Adaptive Controller'in bu yılın içerisinde piyasada yer alacağı bildiriliyor. Konsolun satış fiyatının da 100 dolar civarında olması bekleniyor. Türkiye'ye ne zaman geleceği ise henüz belli değil.

Bu cihazı sol elinde parmakları olmayan Microsoft çalışanı Solomon Romney kullanmış... Romney, deneyimini: "Eğer bir oyunu tamamen ayaklarımla oynamak istersem, yapabilirim. Kontrolleri bedenime, arzularıma uygun hale getirebilirim ve istediğim zaman onları değiştirebilirim. İstediğin şeyi tak ve git. Bunu kurmak ve kullanmak neredeyse hiç zaman almıyor. Daha basiti olamazdı..." diye anlatıyor.

Şimdi bu haberi okuyanlar, görenler; "Aman buna ne gerek var? Çok mu önemli? Engellinin başka bir sorunu kalmadı mı? Bir tek bu sorunu mu var? Engelli de oyun oynamasın..." diyebilirler. Tamam ama ya engelli bir kişi de oyun oynamak istiyorsa, sadece el kasları zayıf ya da parmakları yok diye bundan mahrum mu kalmalı? Herkes, her şeyden, her alanda eşit bir şekilde faydalanmalı... Her alanda engeller kaldırılmalı...

Çeşitli sosyal ve toplumsal projelere imza atan teknoloji şirketleri engellileri de unutmuyor. Her alanda engelliler hatırlanıyor ve o yönde özel çalışmalar yapılıyor. Teknoloji ilerledikçe engelli kişiler için hayat daha kolaylaşıyor. Bu nedenle engelliler için yapılan her çeşit teknolojik gelişmeler ilgi alanıma giriyor. Teknolojinin engelliler alanında kullanılması beni çok etkiliyor.

ALİYE YÜCEL

HAWKING'İN YAZILIMI

Gazetede okuduğum günden beri yazmak istediğim bir konu var. Haberde, dünyaca ünlü evrenbilimci Stephen Hawking'in dünya ile iletişimini sağlayan yazılımın artık herkes tarafından ücretsiz olarak kullanılabileceğini yazıyordu. Buradan anlıyoruz ki bu yazılım Hawking için özel olarak üretilmiş... Ünlü fizikçi bu yazılım sayesinde konuşuyor, yazıyor ve kendisini ifade ediyor. ACAT (Assistive Context - Aware Toolkit) isimli yazılım ünlü teknoloji firması Intel tarafından hazırlanmış... Bu yazılım standart bilgisayar ara yüzünün kullanılması mümkün olmadığı durumlarda bilgisayarların kullanılmasını sağlıyor.

1942 doğumlu Hawking, 21 yaşında ALS (motor nöron) hastalığına yakalanıyor. ALS, sinir sistemini felç eden bir hastalık... Merkezi sinir sisteminde hücrelerin kaybı ile ortaya çıkıyor. Bu nedenle kaslarda güçsüzlük başlıyor. Kasların zayıflığı önce ellerde başlıyor. Sonra sıra bacaklara, ağza ve dile kadar geliyor. Ve en sonunda da tüm vücut etkileniyor. ALS sinir sistemini felç etse de beynin zihinsel faaliyetlerine zarar vermeyen bir hastalık... ALS sebebiyle Hawking de vücudunu yönetemiyor. Hareket edemez ve konuşamaz bir halde... İletişimini ve  konuşmasını makineye bağlı olarak gerçekleştirebiliyor.

ACAT ile neler yapıldığını ve nasıl çalıştığını merak etmemek elde değil... Yazılım, Hawking ile Intel'in yıllardır yaptıkları işbirliği ile tasarlanmış. Bir yapay zeka ses sistemi... Yazılım önceleri el ile kontrol ediliyormuş... Şimdi ise yüzdeki kaslarla harfleri seçmeyi sağlıyor. Hawking, yanağında çalışabilen bir kaç kası kullanarak harfleri seçiyor. Gözlüğünde bulunan kızılötesi sensör ve sandalyesindeki tablete sayesinde  söylemek istediklerini tahmin ediyor ve sese dönüştürüyor. Bu, akıllı telefonlardaki yazım tahmin özelliğine benzer şekilde çalışan bir yazılım...

Hawking, iletişim teknolojilerini en erken deneyen kişilerde biri... Çünkü, bu sistemlerle daha hızlı konuşmayı ve yazmayı istiyor. Bilgisayarında normal konuşabilen kişilerin kullandığı kelimelerden daha fazla kelime var. Duygu ve düşüncelerini ifade etmekte sıkıntı çekmiyor. Yazdıkları robotik bir sese dönüşüyor. Sesi robotik olsa da Stephen Hawking bundan çok memnun. Sesinin imzası olduğunu düşünüyor. Yeni güncellemelerle daha doğal bir sese sahip olabilecekken bunu istemiyor.

Teknolojinin önemini bir kez daha görüyoruz. Hawking kariyerinin zirvesinde iken bu hastalığa yakalanıyor. Ancak teknoloji sayesinde dünya ile iletişimi kesilmiyor. Bu yazılım sayesinde konuşuyor, bilgilerini aktarıyor, çalışmalarını sürdürüyor. Unutmayalım, ateist iken  "Evrenin oluşumu bilimsel gerçekliğe dayanır ve bu Tanrı olmadığı anlamına gelmez..." diyerek Allah inancını da bu ses ile aktarmıştı! Aslında ne dediği değil, bir engelli olarak neler yapabildikleri bizi ilgilendirmeli...

İlginç olan şu ki; bu yazılım (bugünkü kadar gelişmiş olmasa bile) yıllardır var. Şimdi ücretsiz hale gelmesi garip değil mi? Öyle ya Hawking'in durumunda olan binlerce hasta bundan daha önce yararlanabilirdi. Böylece bir çok kişinin hayat standardı değişebilirdi. Üstelik kullananlar sayesinde sistem daha da gelişebilirdi... Neyse ki artık ücretsiz, bundan sonra ihtiyacı olan herkes bu teknolojiden ücretsiz olarak yararlanabilecek. Ne diyelim buna da şükür...

ALİYE YÜCEL

GÖZÜM OL

Teknoloji ve teknolojik gelişmelerle pek fazla ilgilenmiyorum. Ancak engelliler için yapılan teknolojik gelişmeler ister istemez ilgi alanıma giriyor. Ayrıca teknolojinin engelliler alanında kullanılması çok da hoşuma gidiyor. Eyes Robocat’in görme engelliler için yaptığı “Be My Eyes” dikkatimi çekti. Danimarkalı firmanın buluşu olan uygulama, görme engellilerin hayatını kolaylaştırmak üzere tasarlanmış…

Be My Eyes, gören kişilerin görme engellilere yardımcı olması amacıyla oluşturulmuş. Gören kişiler ile görme engelliler arasında uzaktan canlı video görüntüsüyle köprü oluyor. Bu uygulama çok basit aslında… Şöyle çalışıyor: Telefonunda bu uygulama bulunan görme engelli kullanıcı kamerasını açıyor ve görmek istediği şeye doğru tutuyor. Bu arada gören kullanıcı da gördüklerini anında söylüyor. Bu uygulama gönüllük sistemine göre telefona indiriliyor. Uygulama telefona yüklenirsen “Görüyor musun?” ve “Görme Engelli misin?” diye soruyor. Kişiler durumlarına göre bunu indiriyor. Kimi yardım alıyor, kimi de yardım ediyor.

Bu uygulama örnekle şöyle: Görme engelli bir kişinin bir markette olduğunu düşünelim. Bu uygulama ile kamerayı tutup “Elimdeki sütün son kullanma tarihi geçmiş mi?”, “Bu ürünün fiyatı nedir?”, “Elimdeki konservede ne var?”, ya da çevreye tutup “Kozmetik reyonu ne tarafta?” diye gönüllü birini bulup soruyor. Gören kişi o an için görme engellinin gözü oluyor. Videoya bakıp sorularının cevabını anında veriyor. Böylece gönüllü kişinin birkaç dakikasını alacak bu durum, görme engellinin işini çok kolaylaştırıyor.

Uygulamayı indiren gönüllüler sisteme kayıt olup, bir görme engellinin kendilerinden yardım istemesini bekliyor. İstek geldiğinde elinden geldiğince bilgi verip yardımcı oluyor. Görme engelli de bir şeyin ne olduğunu öğrenmek için birinin gelmesini beklemiyor. Anında kendilerine yardımcı olacak birini buluyor. İlk anda bunun suiistimal edilebileceği aklıma geldi. Ama bunu onlar da düşünmüş olacaklar ki önlem alınmış. Sistem kötü amaçlı kullanımlarda kişiyi ağ dışında tutuyor.

Be My Eyes uygulamasını düşünenleri, yapanları kutlamak gerekir. Çok faydalı bir buluş olduğu kesin… Danimarka’da piyasaya çıkınca hemen ilgi görmüş… İlgi görmesi de gerekiyor. Çünkü ne kadar çok gören kullanıcı tarafından yüklenirse o kadar çok işe yarayacak. Şimdilik her telefonda yok. Ama yakında olacağı kesin… Birlikte yaşama kültürüne katkı sağlayan bu uygulama umarım Türkiye’de de yaygınlaşır.

Son olarak şunu belirtmek istiyorum. Akıllı telefonlarına pek çok gereksiz belki de bir kez kullanacakları çeşitli uygulamaları indirenler. Umarım bu uygulamayı da indirirler. Bunun için biraz duyarlı olmaları yeterli olacak. Günün birinde kendilerine ihtiyaç duyacak bir görme engelli çıkabilir. Böylece pek çok gören kişi bir sosyal sorumluluk projesini cepte taşımanın gururunu yaşar, birkaç dakikalığına da olsa birinin gözü olurlar!

ALİYE YÜCEL