KÜFÜRDE BİLE SÖYLENMEZ

Geçtiğimiz hafta Haber Türk'te yayınlanan Tarihin Arka Odası'na Prof. Dr. İskender Pala konuk oldu. Ünlü edebiyatçımız; çalışma saatlerini ve sistemini anlatı. Dinleyince bunca eser vermesinin ve başarısının tesadüf olmadığını anlıyorsunuz. Programda genel olarak; edebiyat tarihimiz,  aşk ve geçmişin bayramları konuşulsa da, daha pek çok konu ele alındı. "Küfür etmek" de konuşulan konulardan biriydi. Bunca güzel konu içinden neden küfür etmek konusunu seçtiğimi okuyunca anlayacaksınız!

İskender Pala, küfür etmek konusunda öyle ilginç bir ayrıntıdan bahsetti ki şaşırıp kalmamak elde değildi. Programda anlattıklarınla yetinmeyip, bu konu hakkında söylediklerini de okudum. Ünlü edebiyatçının anlatımına göre; Sözün 5 katmanı varmış. Bunlar; Kelam (Allah sözü), Hadis (Peygamber sözü), sonra söz, sözden aşağı laf (laf-ı güzaf) ve son olarak yozlaşmamış küfür gelirmiş. Hayata şiirden bakan atalarımızın küfür etmesi bile bir sanat değeri taşıyormuş!

Pala, küfür etmek ile ilgili şöyle devam ediyor: Kötü söz (küfür) her dilde vardır. Eskiler küfürü şiir diliyle ederler, küfür sözcüklerini özenle seçerlerdi. Küfürü öfkeyle değil, kişinin hatasını düzeltmek için söylerler, karşısındakini incitmemeye özen gösterirlerdi. Küfürlerinde edep ve latife bulunur idi. Hatta küfürün sözcüklerini seçemeyenler için bazı kişilerce özel dükkanlar kurulurdu. O dükkanların biri de Eyüp Sultan'daydı.

Vaktiyle Eyüp Sultan'da birçok helvacı dükkanı varmış. Helva, kelime anlamı itibariyle şeker demektir. Yani eskiler bugün kullandığımız şeker sözcüğünün helva biçiminde kullanırlardı. Bu helvacılardan bir tanesi var ki şeker satmanın yanında küfür de satarmış. Biri başka birine küfredeceği vakit bu adamdan küfür satın alırmış. Küfür satan adam, bir müşteri geldiğinde onun dükkana helva için mi küfür için mi geldiğini gözünden tanır ve ona göre davranırmış. Mesela, küfür satacaksa hokka ve divitini alır. Müşteriye, "Okuma yazman var mı?" diye sorar. Eğer, okuma yazma bilmiyorsa kimsecikler duymasın diye müşteriyi kulağına yaklaştırır gelen adam söyler. Küfürü yazar ve söyleyen kişiye telif ücretini verir imiş.

Başka bir müşteri geldiğinde ise maksadının helva ile alakalı olmadığını küfür için geldiğini anlar ve "Alıcı mısın? Satıcı mısın?" diye sorar. "Alıcıyım" derse. "Gel kardeş. Otur söyle..." der. Küfürü satmadan önce birkaç sual sorar. O sualler şöyledir:

1- Küfürü kime edeceksin?

2- Küfür etmeni gerektirecek ne yaptı?

3- Toplum içindeki itibarı ve görevi nedir?

4- Küfür edeceğin kişinin bedenen bir arızası (sakatlığı) var mı?

Evet... Bu soruları cevapladıktan sonra tüccar, uygun olan küfürü alıcıya verirdi...

Söyleşilerinde bunları anlatan Pala, programda da "Kişinin bedenen bir arızası (sakatlığı) varsa o yönde küfür yazılmaz ve söylenmezdi..." diye ilave etti. Ne büyük bir hassasiyet ve incelik değil mi? Öyle ya, küfür insana söylenecek en kötü sözdür. Orada bile engelli kişi düşünülerek hareket edilmiş. Engellileri küçük düşüren ve rencide edenler kullanmamış. Oysa halk arasında; kör, topal, sağır, deli, şaşı, kambur gibi engellileri niteleyen kelimeler rahatlıkla söyleniyor. Bunlar lakap olarak veriliyor. Bunlar söylenerek alay ediliyor. Yani küfür için bile tercih edilmeyen, küfürde bile söylenmeyen sözler rahatlıkla sarf ediliyor. Küfürde bile söylenmeyen sözler duymamak dileğiyle...

ALİYE YÜCEL

KULAÇ ATMADAN YÜZMEK

Gerilerek açılmış iki kolun parmak uçları arasındaki uzaklığa kulaç denir. Kulaç atmak ise; yüzerken kolları, sırayla üstten ileriye doğru atıp suyu arkaya doğru çekmektir. Yani, kulaç yüzme için kullanılan belki de en önemli terimdir. Peki bir kişi kulaç atmadan yani kolları olmadan yüzerse? Bu çok büyük bir başarı değil midir? Dünyada ve ülkemizde kulaç atmadan yüzmeyi başaran, kolsuz yüzücüler var. İşte bunlardan biri de Beytullah Eroğlu.

Bedensel engelli yüzücü Beytullah Eroğlu'nun hayatı çeşitli zamanlarda haber yapılmıştı. Yüzmede çeşitli başarılara imza atan Beytullah, son olarak geçtiğimiz günlerde Uluslararası Paralimpik Komitesi (IPC) Dünya Yüzme Şampiyonası'nda kendinden söz ettirdi. İskoçya'nın Glasgow kentinde düzenlenen şampiyonada erkekler 50 metre kelebekte 4. oldu. Erkekler 50 metre sırtüstünde ise 3. oldu ve bronz madalya kazandı.

Beytullah Eroğlu, 1995 yılında Kahramanmaraş'ta engelli olarak dünyaya gelmiş. Doğuştan iki kolu yok ve bir bacağı da diğerinden tam 12 santimetre kısa... O, el ile yapılması gereken her şeyi ayaklarıyla yapıyor. Yazmayı, yemeği, içmeyi... Beytullah, 2001 yılında küçük yaşında yüzme ile tanışıyor. Kolları olmadığı halde yüzmeyi başarıyor. O gün bu gündür de yüzüyor. 2004 yılında profesyonel oluyor. Bu alanda Türkiye ve dünyada çeşitli başarılar elde ediyor.

İlk defa 2007 1. Karadeniz Oyunları'nda yarışıyor. 50 metre serbest yüzmede 1. oluyor ve büyük takdir kazanıyor. 2010 yılında Almanya'da yapılan Dünya Şampiyonası'nda erkekler 50 metre kelebek ve erkekler 50 metre sırtüstünde gümüş madalya alıyor. Yine 2010 yılı Ağustos ayında Hollanda'da yapılan Dünya Şampiyonası'nda dünya 6.'sı oluyor. 2011 yılında yapılan Berlin Avrupa Şampiyonası'nda 50 metre kelebekte altın madalya ve 200 metre karışıkta gümüş madalya alıyor. Milli yüzücü, 2012 yılında yapılan Londra Paralimpik Olimpiyatları 50 metre kelebekte 7. oluyor.

Beytullah, bacağının biri kısa yani engelli olmasına rağmen kendi durumuna uygun bir klasman olmadığı için her iki bacağı da sağlam olan kişilerle yarışmış... Şu anda 7 branşta Türkiye rekorlarını elinde tutuyor. Bunlar; 50 metre serbest, 50 metre kelebek, 50 metre sırtüstü, 100 metre kurbağalama, 100 metre serbest, 200 metre serbest ve 200 metre karışık. Türkiye'nin yüzme yarışmalarında pek başarılı olmadığını düşününce, ayrıca önemli bir başarı elde ettiğini görüyoruz.

Şampiyon yüzücü, aynı zamanda bir şampiyonun yeğeni... Amcası Şeref Eroğlu, Türk güreş tarihinin en büyük rekortmenlerinden biri... Defalarca önemli başarılar elde etmiş, dünya şampiyonu ve Olimpiyat 2.'si olmuş... Amcası onun için en büyük örnek... Onun omuzlarda taşınmasında çok etkilenen Beytullah, "Ben de 2016 yılında Rio'da yapılacak Paralimpik Oyunları'nda kürsüye çıkıp, amcam gibi omuzlarda taşınmak istiyorum..." diyor.

Engelli yüzücü; azmi, çabası, başarıları ve özgüveniyle hayranlık uyandırıyor. Bir röportajında "Kollarına ne oldu? Kolların nerede?" diyenlere "Kollarımı evde unuttum!" dediğini anlatacak kadar da kendiyle barışık biri... Beytullah, bu özgüveni ailesi ve yüzme sporuna borçlu olduğunu söylüyor. Umarız dileği yerine gelir ve 2016 yılında yapılacak Paralimpik Oyunları'nda tarih yazar. Biz de onun başarısıyla bir kez daha gurur duyarız.

ALİYE YÜCEL

EMMA'NIN HASTALIĞI

Yabancı dizilerin izleyeni çok... Ancak takip etmek mümkün değil. Ardı arkası kesilmiyor. Benim bu diziler konusunda uzman iki arkadaşım (Feray ve Sema) var. Onların tavsiyesi üzerine bir diziye başladım. Bates Motel, 3. sezonu bitmiş bir dizi... 10'ar bölümden 30 bölüm... "Yok olmaz, bitiremem... 4. Sezon'a gelmiş..." diye düşünürken başladım. Bırakamadım. Birinci sezonu bir kaç gün içinde bitirdim. Film ve dizileri izlerken algıda seçicilik olmalı ki engelli bir karakter hemen ilgimi çekiyor. Bu dizide de Kistik Fibrozis hastası bir genç kız vardı; Emma...

Bates Motel dizisi, Robert Bloch'un aynı adlı romanından 1960 yılında Alfred Hitchcock  tarafından uyarlanan Psycho (Sapık) adlı filminin ana karakterinin gençliğini anlatıyor. Dizinin türü psikolojik gerilim.... Konusuna gelince kısaca şöyle; Norma Bates (Vera Farmiga) kocasının ölümünü ardından 17 yaşındaki oğlu Norman (Freddie Highmore) ile yeni bir hayat için bir kasabaya taşınır ve burada diziye adını veren bir motel alır. Onlar, yeni ve sakin bir hayat isterken yaşadıkları hiç de öyle olmaz...

Kistik Fibrozis hastası Emma, dizinin genç kahramanı Norman'nın yakın kız arkadaşı... Emma Decody rolünü Olivia Cooke canlandırıyor. Norman, onu normal bir arkadaş gibi görse de Emma, Norman'dan hoşlanıyor. Norman ile birlikte bazı gizemli olayların peşine düşüyorlar... Dizide kötü karakterler kaynarken, Emma iyi bir rolde... Hatta dizinin en iyisi diyebiliriz. Zeki ve girişken biri... Okulunun da en başarılı öğrencilerinden. Alışılmadık bir rolü var. Emma, dizide önemli bir karakter. Emma karakterine ait bir blog bile var.

Norma, Emma'yı seviyor ve motelinde part-time çalıştırıyor. Norma'nın Emma'yı böylesine tasvip etmesi pek de alışıla gelmiş bir durum değil... Güzel, popüler ve çekici Bradley varken... O; oğlunu, hasta ve engelli olmasına rağmen Emma'ya yönlendiriyor. Emma, Kistik Fibrozis hastası olduğu için bu nedenle oksijen tüpünü (oksijen tankını) devamlı yanında taşıyor. Kendi deyimiyle tüpü "evcil bir hayvan" gibi dolaştırıyor.

Emma'nın hastalığı; Kistik Fibrozis (Cystic Fibrosis). Kısa adıyla KF genetik bir hastalık... Öncelikle solunum ve sindirim sistemi olmak üzere birden çok sistemi etkileyebiliyor. En çok etkilenen organlar ise dış salgı bezlerinin olduğu organlar... Salgı bezlerinin ince ve akışkan bir sıvısı vardır... KF'li hastalarda bu salgıların kıvamı artıyor. Akıcılığı ve saflığı kayboluyor. Bu nedenle hastaların balgam çıkarması zorlaşıyor. Küçük hava yollarının tıkanmasıyla akciğer rahatsızlıkları ve enfeksiyonlar başlıyor. Kistik Fibrozis bir süreğen engel türü... Yani bu hastalığı taşıyanlar en az % 40 engelli raporu alıyor.

Kistik Fibrozis, hayati risk içeren ve hayat kalitesini düşürebilen bir hastalık... Ancak, bu hastalığı taşıyanlar bir de Emma'yı bir görsün! Elinde tüpüyle dere tepe geziyor. "Ben de hastayım..." deyip, kendini hiç bir şeyden mahrum etmiyor. Engelini aşan örnek biri... Senarist neden bu hastalığı seçmiş, neden böyle bir karakter oluşturmuş merak ettim. Çok yaygın bir engel türü de değil. Bakalım diğer sezonun bölümlerinde Emma'yı neler bekliyor? Emma'yı merak ettiniz değil mi? Öyle ise seyredin. Oyunculuklara bayılacak... Diziyi zaten seveceksiniz...

ALİYE YÜCEL  

İYİ TATİLLER

Engelli bireylerin de herkes gibi gezmeye, yeni yerler görmeye, seyahat etmeye, tatil yapmaya ihtiyacı var. Engelliler de tatil yapmak istiyor. Onlarda tatili hak ediyor. Ancak gidilecek, kalınacak tesisler nerede? Pek çok tesis engellilere uygun değil. Bazı tesislerde düzenlemeler var. Ama bunların birçoğu engellilerin ihtiyacını karşılayacak düzeyde değil. Karşılayanların da bazı alanları engellilere uygun olmuyor.

Son yıllarda engelsiz turizm, engelsiz tatil, erişilebilir tatil adı altında bazı çalışmalar yapılsa da... Engellilere rahat bir tatil sağlayacak çok az tesis var. Engelliler için ayrı bir tesis yapmak, engelli ve engelsiz kişilerin birbirlerinden daha da yabancılaşmasına yol açar. Önemli olan engelli kişilerin de herkesle aynı ortamda tatil yapması olmalıdır. Engellilerde hayatın her alanında aynı şartlarda yararlanmalıdır. Turizm de bu alanlardan biri... Bu nedenle  bunun göz ardı edilmemesi gerekiyor.

Kültür ve Turizm Bakanlığı; "Engelli Dostu" tesislere “Herkes İçin Erişilebilirlik Belgesi" veriyor. Bu belgeyi almaya hak kazanan tesisler engellilerin daha rahat konaklayabilmesi için düzenlemeler yapıyor. Bu düzenlemeler tesislere girişten başlıyor. Merdivenler, odalar, yemekhaneler, havuz, tuvaletler ve banyolar gibi her alanda devam ediyor. Böylece bir engellinin de tek başına özgürce tatil yapabileceği şartlar sağlanıyor.

Turistik tesislerin engellilere göre düzenlenmesi ve engelli odaları denilince, bedensel engelliler için düzenlenmiş odalar akla geliyor. Evet, bedensel engellilerin  rahat kalabileceği odalar, hareket edebileceği alanlar ve denize girebileceği sahiller gerekiyor. Ancak diğer engel gruplarının da farklı ihtiyaçları var.  İşitme engelliler için işaret dili bilen bir personel, görme engelliler için de hissedilebilir zeminler, ses uyarıcıları, Braille alfabesiyle yazılmış broşür gibi... Ancak bütün bunların yasal zorunluluklar yerine teşvik edici bazı unsurlar sayesinde olması en doğrusu olur.

Engelliler için yapılacak düzenleme ve uygulamaların maliyetinin yüksek olacağı düşünülebilir. Ancak bu uzun vadede bunlar kar olarak dönecektir. Herkes gibi engellilerde rahat hareket ettiği ve alıştığı ortama tekrar gelmek isterler... Ayrıca; bir gerçekte engelliler için yapılacak bazı düzenlemelerin yaşlılarında hayatını kolaylaştırmasıdır. Çünkü yaşlılarında birçoğu hareket zorluğu yaşarlar. Dünyada yaşlı nüfusun arttığını düşünürsek yapılan düzenlemeler onlara içinde faydalıdır. Böylece bir taşla iki kuş vurulmuş olacaktır.

Ülkemizin her yerinde engellilere uygun otel, motel ve pansiyon ve tesisler olmalıdır. Ama özellikle de tatil yörelerinde... Engelli gittiği yerde rahat hareket edip, zorluk çekmezse ve erişilebilir bir tatil yaparsa tekrar gitmek isteyecektir. Aslında bu engelli, engelsiz herkes için böyledir. Zorluk ve sıkıntılarla dolu bir tatili kim ister ki... Herkes için erişilebilir bir tatil için gerekli çalışmalar devlet ve özel sektör işbirliği ile olmalıdır. Böylece engellilere de iyi bir tatil yapabilir.

ALİYE YÜCEL