ENGELLENEMEYEN YÜKSELİŞ

Tam 6 yıl önce onların kuruluş hikayesini yazmıştım. “Engelliler ve engellilik adına yapılan her türlü çabayı çok önemsiyorum” diyerek… Bu hikaye Adana Ampute Engelliler Spor Kulübü’nün hikayesiydi. Adana'da yaşayan Çukurova Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu öğrencisi Murat Kaya, büyük zorluklara rağmen takımı kurmuştu. Murat’ın hiçbir engeli olmadığı halde engelliler için yaptığı böylesine bir çaba beni etkilemişti.

Adana Ampute Engelliler Spor Kulübü Eylül 2013'te kurulmuştu. Kulübün kurucusu ve antrenörü Murat Kaya blogumdan bana ulaşmış ve hikayelerini anlatmıştı. Murat, Ampute Futbol Milli Takımı’yla ilgili okuduğu bir haberden etkilenerek ve bu takım kurmaya karar vermiş, Adana'da Ampute Futbol Takımı kurma girişimlerine başlamıştı. Çevresindekiler bunun çok zor olacağını söylese de bu onu kamçılamıştı.

Takım için önce bir dernek kurmak gerektiği için uzun süre uğraşıp, bir dernek kurmuştu. Üniversitedeki arkadaşları da ona yardım etmiş ve burs paralarını bile takım için harcamışlardı. Adana Ampute Engelliler Spor Kulübü'nün kurulma aşaması çok büyük zorluklar ve maddi sıkıntılara sahne olmuştu. Kulüp kurulduktan sonra belediye malzeme konusunda yardımcı olmuştu. Futbol oynayacakları saha konusunda bile zorluk yaşamışlardı.

Murat Kaya; bu kulübü kurmakla engellileri evden çıkarmış, onları spora yönlendirmiş ve rehabilite etmişti. Bu nedenle Murat'ın yaptıkları takdir edilecek bir çabaydı. Hikayelerini yazdığımda Adana Ampute Engelliler Spor Kulübü'nün pek çok başarılara imza atacaklarına gönülden inanmıştım. Öyle de oldu. Adana Ampute Engelliler Spor Kulübü bu yıl şampiyon oldu. Bunun haberini yine Murat Kaya’nın bana gönderdiği mesajdan öğrendim ve çok sevindim.

Türkiye Bedensel Engelliler Spor Federasyonu, yönetim kurulu toplantısında alınan kararla Koronavirüs (kovid-19) salgını nedeniyle tekerlekli sandalye basketbol, ampute futbol ve oturarak voleybol liglerinin normal sezon sıralamasına göre tescil ettiğini belirtti. Ampute futbolda 1. Lig’deki ilk üç sırada yer alan takımların Süper Lig’e, 2. Lig’de ise her iki grupta lider bulunan ekiplerin 1. Lig’e yükseldiği açıklandı. Böylece Adana Ampute Engelliler Spor Kulübü de şampiyon oldu ve 1. Lig’e çıktı.

Kulübün kurucusu ve antrenörü Murat Kaya şampiyon olmalarıyla ilgili: “Maddi anlamda hiçbir sponsor desteği almadık. Buna rağmen yokluklar içinde, içimizdeki başarı aşkıyla mücadele ederek bileğimizi kimse bükemedi. Sonunda yenilgisiz, kendi imkanlarımızla Ampute Futbol 2. Lig’ini lider olarak tamamladık. Şimdi yeni yolculuğumuzda daha fazla çalışıp başarıya yelken açarak şampiyonluklara uzanacağız…” diyor. Destek verildiğinde daha nice başarılara imza atacaklarına inandığım Adana Ampute Engelliler Spor Kulübü’nü tebrik ediyor, nice şampiyonluklar yaşamaları diliyorum.

ALİYE YÜCEL

WEWALK

WeWalk’tan (Akıllı Bostan) daha önce bahsetmiştim. WeWalk, ilk olarak 2016 yılında ortaya çıkmıştı. WeWalk, görme engelliler için hazırlanan akıllı baston… Vestel'in, engelsiz teknoloji alanında ürettiği belki de en önemli ürün… Görme engellilerin hayatını kolaylaştırma için hazırlanan WeWalk, sadece Türkiye’de değil dünyada da büyük ilgi gördü.

WeWalk için, Imperial College ve Münih Teknik gibi dünyanın önde gelen üniversiteleriyle teknoloji iş birliği yapıldı. WeWalk, İstanbul ve Londra ofislerindeki büyüyen ekibiyle 2019 yılına kadar 37 ülkede binlerce kullanıcıları olan ürün, 750 bin dolar yani yaklaşık 5 milyon TL’lik yeni bir yatırım aldı. Alınan 750 bin dolarlık yatırım ürünün global pazarda büyümesi ve teknolojisini geliştirmesi için kullanılacağı açıklandı.

WeWalk, bir hayvandan esinlenerek üretildi. Yarasaların etrafa yaydıkları ultrasonik dalgalar ve bu dalgaların etrafındaki objelerden gelen yansımalara göre gidecekleri yönü belirlemelerinden ilham alınarak yapıldı. Bu baston sayesinde görme engelliler, bel ve baş hizasına gelen bir engele rastladıklarında bastondan yayılan titreşim sayesinde uyarılıyor. Görme engelliler birçok işlemi baston üzerinden yapma imkanına sahip oluyor.

Akıllı Baston, Young Guru Academy (YGA) Görme Engelliler Proje Lideri Kürşat Ceylan'ın geliştirdiği bir proje... WeWalk, 2019 yılında dünyada Microsoft’un Yapay Zeka İçin İyilik programına seçilen 11 girişimden biri oldu.  Microsoft ile birlikte yapay zeka desteği sunabilmek için çalışmalarına devam ediyor. Birçok farklı ülkede görme engelli kuruluşları ve distribütörler aracılığıyla satışta olan ürün, aynı zamanda kendi web sitesi üzerinden de sipariş edilebiliyor.

ALİYE YÜCEL

KIŞLALAR EKSİK KALDI

Her yıl 10-16 Mayıs tarihleri arasında Engelliler Haftası'nda çeşitli kurum ve kuruluşlar engellilere yönelik etkinlikler düzenleniyordu. Engelliler konusuna dikkat çekiliyor ve duyarlılık sağlamak için çalışılıyordu. Bu yıl koronavirüs (kovid-19) salgınıyla mücadele kapsamında uygulanan yasaklar nedeniyle bunların birçoğu yapılamadı. Medyada da bu konu ile ilgili çeşitli haberler yapıldı, sosyal medyada çeşitli paylaşımlar oldu.

Engelliler Haftası’nda yapılan etkinliklerin en anlamlılarından biri de “Engelli Vatandaşlar İçin İsteğe Bağlı Temsili Askerlik Uygulaması'dır. Türk Silahlı Kuvvetleri her yıl bu uygulamayı gerçekleştiriyor. Çeşitli engelleri nedeniyle askerliğini yapamayanlar kişiler bir günlüğüne de olsa askerlik yapıyor, bu heyecanı yaşıyorlar. Bu yıl koronavirüs (kovid-19) salgını nedeniyle Temsili Askerlik uygulaması da yapılamadı.

Bu yıl yapılamayan temsili askerlik uygulaması için Milli Savunma Bakanlığı bir açıklama yaptı. Temsili askerlik bekleyen gençlere bir paylaşım yaparak mesaj gönderdi. Bu açıklamada “Siz olmayınca kışlalarımız eksik kaldı” ifadesi yer alıyor. Açıklamada koronavirüs (kovid-19) salgını geçtikten sonra temsili askerlik hizmeti için kışlalara davet edileceği bildirildi. Paylaşımda ayrıca “Engelleri hep birlikte aşacağız” deniliyor.

Temsili askerlik uygulaması dünyada sadece ülkemizde yapılıyor. Milli Savunma Bakanlığı'nın yaptığı bu çalışma engelliyi çevre ile uyumlu bir hale getirmek açısından oldukça anlamlı bir uygulama… Askere gidemeyen zihinsel, bedensel, görme ve işitme engellilerin böyle bir etkinliğe katılması onlar için moral kaynağı oluyor. Bu aynı zamanda ailelerine de büyük mutluluk ve gurur veriyor.

Askerlik, birçok engelli ve aileleri için ukde olan bir durum… Oğullarının askerliğini görmek isteyen anne ve babalar bir gün için de olsa onları asker kıyafetleri ile görmenin sevincini yaşıyorlar. Bazıları tekerlekli sandalyeyle, bazıları beyaz bastonla, bazıları de kol değnekleri ile gidiyor. Törene katılıyor ve katılım belgesi alıyor. Daha sonra aileleriyle “askerlik hatırası” fotoğrafı çektiriyorlar.

Milli Savunma Bakanlığı’nın yaptığı açıklamadaki sözler oldukça etkileyici… “Siz olmayınca kışlalarımız eksik kaldı” diye açıklanmış… Engellilerin bu yıl orada bulunamamasının eksikliği bu şekilde anlatılmış… Bu uygulama ile temsili askerlik yapmayı düşünen engelliler gidemediği için üzülmüş olsalar da “Siz olmayınca kışlalarımız eksik kaldı” sözü onlara çok iyi gelmiş, yüreklerini ısıtmıştır. Bundan eminim…

ALİYE YÜCEL

ENGELLİLER HAFTASI BAŞLIYOR

Bugün Dünya Engelliler Haftası başlıyor. 10 Mayıs ile 16 Mayıs tarihleri arası Engelliler Haftası'dır. Birleşmiş Milletlere üye olan ülkelerde, engelliler hatırlanır ve engelli sorunları ele alınır. Bu haftanın amacı; engellilerin topluma kazandırılması, engelli farkındalığının oluşması, insan haklarının tam ve eşit ölçüde sağlanmasıdır.

Her gün farklı bir engel grubuna tahsis ediliyor:

10 Mayıs Engelliler Haftası'nın Açılışı,

11 Mayıs Görme Engelliler Günü,

12 Mayıs İşitme ve Konuşma Engelliler Günü,

13 Mayıs Ortopedik Engelliler Günü,

14 Mayıs Zihinsel ve Ruhsal Engelliler Günü,

15 Mayıs Güçsüz, Yaşlılar ve Korunmaya Muhtaç Çocuklar Günü,

16 Mayıs Engelliler Haftası'na Genel Bakış.

Engelliler Haftası'nda, engelliler konusunda dikkat çekmek ve duyarlılığı sağlamak için kurum ve kuruluşlar tarafından çeşitli etkinlikler düzenleniyordu. Bu yıl koronavirüs (kovid-19) salgınıyla mücadele kapsamında uygulanan yasaklar nedeniyle bunların birçoğu yapılamayacak. Ancak medyada da bu konu ile ilgili çeşitli haberler yapılacak, sosyal medyada çeşitli paylaşımlar olacak.

Dünyanın pek çok yerinde kutlanan bu haftayı ben "Engelli Farkındalığı Haftası" olarak görüyorum. Bu haftada yapılacak en önemli etkinliğin de engelli farkındalığının oluşturulması için çaba harcamak olduğuna inanıyorum. Her alanda bir farkındalık oluşturulmalı... Bu konuda yapılan çalışmalar önemli, bu konuda yapılan çabalar değerli…

Engelliye bakış açısının değişmeli gerekiyor. Engelliye doğru bakış küçük yaşta kazandırılmalıdır. Bu nedenle anne, baba ve öğretmenlere büyük iş düşüyor. Çocuk engelliye acımamayı, küçümsememeyi, alay etmemeyi öğrenmeli... Çocuk büyüdüğünde de engelliye ön yargı ile bakmamalı... Engelliye “sakat, aciz, cüce, topal, çolak, kör, sağır, spastik, kambur” diyerek yaklaşmaması öğretilmelidir.

Engelli kişilerle iletişimde yapılan en büyük yanlış nedir biliyor musunuz? Ön yargı! Engellilik maalesef negatif bir durum olarak görülmüştür. Engellilik negatif bir durum olmaktan çıkıp bir farklılık olarak kabul edilmelidir. Engelliliğin bir farklılık olduğu kabul edilip, ona göre davranılmalıdır. Herkes farklı bir özelliğe sahiptir. Engellilik de böyle bir farklılık olarak görülmelidir. Engelliye acımadan, küçümsemeden yaklaşılmalıdır. Engelli farkındalığının artması ve engellerin kalkması dileğiyle...

ALİYE YÜCEL

ASLI ENVER DİSLEKSİ Mİ?

Sevilen oyuncu Aslı Enver geçtiğimiz gün sosyal medya hesabından takipçilerinin sorularına cevap verdi. Bu sorular arasında benim de çok merak ettiğim bir soruyu da cevapladı. Daha önce Aslı Enver’in disleksi (okuma ve öğrenme bozukluğu) olduğuna dair haberleri görmüştüm. Oyuncu hastalığı hakkında açıkça konuştu. Böylece bu konu ile ilgili durumunu kendi ağzından duyduk.

Aslı Enver korona günlerinde hayranlarıyla iletişimde olmak için sosyal medya hesabını aktif olarak kullanıyor. Güzel oyuncu, sosyal medya hesabından hayranlarına “Malum hepimiz evdeyiz, hadi sor” diyerek sevenlerinin sorularını samimiyetle cevapladı. Instagram hesabından bir takipçisi Aslı Enver’e “Disleksi hastalığı sizi ne şekilde zorluyor? Senaryoları nasıl okuyorsunuz?” diye sordu.

Güzel oyuncu bu soruyu “Okuma zorluğum var, evet. Çocukken bununla ilgili sorun yaşıyordum ama yıllar içinde bunun bir kusur olmadığını anladım. Okumakta çok zorlanıyorsunuz ama zaman içinde kendinize uygun taktiklerle çözebiliyorsunuz. Ben senaryoların altını çizerek ve hemen ezberleyerek okuyorum. Pratikte bir şekilde kendi yolunuzu buluyorsunuz…” diye cevaplıyor.

Aslı Enver’in hastalığı olan disleksi halk arasında okuma ve öğrenme güçlüğü olarak bilinir. Ancak, disleksi hastalığı öğrenme güçlüğü değil, öğrenme bozukluğudur. Bu nedenle zeka geriliği ile ilgisi yoktur. Disleksi hastalarının zeka sorunları yoktur, zeka düzeyleri düşük değildir. Hatta birçoğunun zeka düzeyi oldukça yüksektir. Ayrıca birçoğu özel yeteneklere sahip olabilirler.

Disleksi hastalığı 1890’lı yıllarda keşfedilmiştir. Hastalığın toplumlarda görülme sıklığı farklılık göstermektedir. Tespit edilmesi oldukça güçtür. İlkokul çağlarında teşhis konulmadığı zaman bir daha teşhis konulması da imkansız gibidir. Birçok kişi disleksi hastası olmasına rağmen bunun farkına varmadan, kendinde bir hastalık bulunduğunu bilmeden hayat geçirir. Disleksi hastalarının oranı hiç de az değildir.

Disleksi hastalarının beyinleri kelimeleri farklı işlediği için, bu durumda kelimelerin tanınması ve hecelenmesi zor olur. Bu durumda çevresindekiler tarafından anlaşılmaz ve dikkate alınmazlar. Ancak tarihe damga vuran birçok kişinin disleksi hastası olduğunu unutmayalım. Walt Disney, Mozart, Edison, Agatha Christie, Leonardo da Vinci, Albert Einstein, Picasso ve Bill Gates gibi bir çok başarılı ünlünün disleksi hastası olduğu bilinmektedir.

ALİYE YÜCEL

ENGELLİLER İÇİN KORONAVİRÜS BİLGİLERİ

Koronavirüs (kovid-19) hakkında çeşitli bilgiler ve korunmanın yolları her gün uzmanlarca anlatılıyor. Her kesimden insanlar bu bilgilerden faydalanıyor. Bu bilgilendirme kapsamında engelliler unutulmadı. Görme ve işitme engellilere de ulaşmak için özel çalışmalar yapıldı. Görme engelliler için koronavirüs rehberi hazırlandı. İşitme engelliler için ise seminer düzenlendi.

Uluslar arası bir sivil toplum kuruluşu olan JCI’ın (Junior Chamber International) Türkiye ayağı olan JCI Kültür Şubesi ile ortak bir çalışma ile görme engelliler için bir koronavirüs rehberi hazırladı.  “Görme Engelli Bireyler İçin Koronavirüs Rehberi” Türkiye’nin en büyük ses kütüphanesine sahip GETEM’in (Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Laboratuvarı) sistemine dahil edildi.

Hazırlanan bu rehber için iki ayrı metin oluşturuldu. Biri yetişkinler, biri de çocuklar için… Yetişkinler için olan metin İstanbul Kent Konseyi’nin “Koronavirüs Rehberi” kitapçığından alındı ve TRT Radyo program yapımcısı Zeynep Bayraktutan seslendirdi. Çocuklar için olan metin ise İtalyancadan çevrilen 'Meraklı Çocuklar için Koronavirüs Rehberi'nden alındı ve masal anlatıcısı Özge Yaran Buzlu tarafından seslendirildi.

Koronavirüs (kovid-19) konusunda bir bilgilendirme çalışması da işitme engelliler için yapıldı. İşaret dili ile uzaktan kovid-19 semineri gerçekleştirildi. Türkiye’de ilk defa işaret dili ile uzaktan bir koronavirüs semineri gerçekleştirildi. İşitme Engelliler ve Aileleri Derneği tarafından, üyelerini koronavirüs hakkında bilinçlendirmek amacıyla 18 Nisan tarihinde zoom programı üzerinden işaret dili ile seminer yapıldı.

Bir saat süren seminere, 19 işitme engelli ve 1 işiten toplam 20 kişinin katıldı. Seminerde, koronavirüsün bulaşma yolları, belirtileri ve korunma yolları anlatıldı. Engelsiz-112, ESİM gibi erişilebilir uygulamalar üzerinden işaret dili ve Vefa Sosyal Destek grubuna ve ambulans hizmetlerine erişim, ücretsiz maskenin nasıl temin edileceği, el yıkama teknikleri Murat Dokumacı tarafından işaret dili ile anlatıldı.

Engelliler için yapılan bu çalışmalar çok değerli… Bilgilenmek konusunda dezavantajlı olan bazı engelliler böyle çalışmalar sayesinde bilgi sahibi olabiliyor. Görme engelliler; Meraklı Çocuklar için Koronavirüs Rehberi ve Yetişkinler için Koronavirüs Rehberi’ne GETEM’in ilgili linklerinden ulaşabilirler. İşitme engelliler de yapılan seminerin kaydını Youtube’dan ulaşabilirler…

                                                                                                       

ALİYE YÜCEL

BRAİLLE KLAVYE

Teknolojiyi yakından izlemesem de engelliler için yapılan teknolojik gelişmeler ilgi alanıma giriyor. Gördüğüm bir gelişmeyi mutlaka bloguma yazmayı istiyorum. Olur, biri görür faydalanır ya da bir engelliye söyler o faydalanır diye… Teknolojinin engelliler alanında kullanılması ve bu sayede engellerin aşılıyor olması çok memnuniyet verici…

Günümüzde pek çok alanda engellilerin hayatını kolaylaştıracak ürün ve uygulamalar yapılıyor. Çeşitli kurum ve kuruluşlar bu alanda birbirleriyle yarışıyor. Her gün farklı yenilikler ortaya çıkıyor. Şimdi de Google, önemli bir adım attı. Google, görme engellilere önemli bir destek vereceğini ve akıllı telefonlarda da Braille alfabesinin kullanılabileceğini duyurdu.

Google sözcüsü: “150 yıldan uzun bir süre önce Braille’in icadı okuma ve yazmayı görme engellilerin erişimine açmada devrim niteliğindeydi. Bugün, Braille ekranları gerçek Braille klavyesi aracılığıyla çoğu telefonda ve bilgisayarda yazmayı mümkün biliyor. Ancak, telefonunuza her şeyi hızlı bir şekilde yazmak istediğinizde harici bir cihazın bağlanması uzun sürebilir…” diyerek TalkBack Braille Klavyesi’ni açıkladı.

Android cihazlarda olan TalkBack uygulaması, telefonda gezinmeye yardımcı olmak için dokunulan ve etkinleştirilen her şey sesli geri bildirim sağlıyor. Bu görme engelli kullanıcıların cihazlarıyla etkileşmeye girmesine yardımcı olan erişilebilirlik hizmetiydi. Şirket, daha fazla dezavantajlı kişilere destek olması gerektiği düşünerek yeni bir destek sistemi geliştirerek görme engellilere bir klavye desteği sunuyor.

Google TalkBack Braille Klavyesi, doğrudan Android cihazlara entegre edilmiş yeni bir sanal Braille alfabesiyle olan klavyedir. Bu klavye desteği ile görme engelliler Braille alfabesini kullanarak rahatça yazı yazabilme imkanına sahip oluyor. Bu uygulama sesli komut gibi desteğe sahip olduğu için büyük kolaylık sağlıyor.

TalkBack uygulamasını Android 5.0 ve daha güncel sürüm kullanan bütün cihazlarda kullanmak mümkün… İster e-posta yazın, ister metin yanıtlıyor olun, ister sosyal medyada bir şey paylaşıyor olun, herhangi bir ek donanım olmadan telefonda yazmanın hızlı ve kullanışlı bir yolu… Başlangıçta İngilizce olan uygulama daha sonra diğer diller içinde uygulanabilecek.

ALİYE YÜCEL