Bazen
bir filmde, bazen bir haberde engellilere yardım eden köpekleri görmüşsünüzdür.
Köpekler; pek çok konuda eğitildiği gibi, engellilere yardım konusunda da
eğitilebiliyorlar. Bu uygulama 1915 yılında, 1. Dünya Savaşı'nda gözlerini
kaybeden askerlere yardımcı olmak amacıyla Almanya ve Fransa'da başlatılmış.
Daha sonra köpeklerin eğitildiği bu merkezler çoğalmış.
Yardımcı
köpekler; engellilerin yetersiz kaldığı durumlarda bazı şeyleri yaparak ve engellilerin
bazı ihtiyaçlarının karşılayarak onların hayatını kolaylaştırıyorlar. Köpekler
önceleri görme engellilere yardım için eğitilse de; günümüzde bedensel, işitme
ve zihinsel engellilere de yardım edebiliyorlar. Ayrıca bazı süreğen
hastalıklar için eğitilen köpekler de var. Bu köpekler; hizmet köpekleri, rehber
köpekler, asistan köpekler, terapi köpekleri gibi çeşitli isimler alıyorlar.
Rehber
köpekler; görme engellilere evde, dışarıda, asansörde, merdivenlerde, sokakta, caddede
ve her yerde yardımcı oluyorlar. İşitme engelliler için eğitilmiş olan köpekler
ise; kapı, telefon, alarm çaldığında, bebek ağladığında, anormal bir ses duyduklarında,
biri sahiplerine seslendiğinde onları uyararak yardımcı oluyorlar.
Hizmet
köpekleri ise bedensel engelli, tekerlekli sandalyede yaşayan veya hareketlerinde
kısıtlama olan kişilere yardım ediyor. Bu köpekler; evdeki kapı, dolap ve
çekmeceleri açabiliyor. Işıkları açıp, kapatabiliyor. Kirli çamaşırları
makineye atıp, yıkandıktan sonra boşaltabiliyor. Bazı eşyaları taşıyabiliyor.
Yerden bir şeyi alıp verebiliyor. Çöp atabiliyor.
Alışverişte yardım ediyor. Tekerlekli sandalyeleri çekebiliyor. Oturan birine, ayağa
kalkması için yardım edebiliyorlar.
Bu
eğitimi alan köpekler engelli sahipleriyle 24 saat birlikte yaşıyor, her yerde
birlikte dolaşıyor. Sinema, tiyatro, lokanta, otel gibi pek çok yere onlarla
birlikte girebiliyorlar. Köpeklerin
üzerinde "Hizmet köpeğidir. Lütfen sevmeyin!" yazan uyarıcı
giysiler oluyor. Böylece kimse onlara dokunamıyor. Köpeğin tüm dikkati sadece
sahibinde ve yapacağı işlerde oluyor.
Yardımcı
köpekler, pek çok ülkede yaygın olarak kullanılıyorlar. Bu köpeklerin
eğitimine; önce onları sosyalleştirerek başlanıyor, sonra ondan beklenilen
aktiviteler öğretiliyor. En sonunda da sahipleriyle beraber bir eğitime tabi
tutuluyorlar. Yurt dışında bu eğitimler Sivil Toplum Kuruluşları tarafından yapılıyormuş.
Türkiye'de bilinen bir uygulama değil. Bunu yapan bir Sivil Toplum Kuruluşu da maalesef
yok. Ülkemizde de bazı kişi ve kurumlar bu uygulamayı yapmak istese de proje
bazında kalmış, hayata geçememiş...
Biliyoruz
ki, hayvanlar sahiplerini, sahipleri de hayvanlarını çok severler. Aralarında
daima güzel bir bağ oluşur. Bunun pek çok örneğini görüyoruz. Ama buradaki iletişim
ve paylaşım bambaşka... Böyle bir köpeğe sahip olmak ne büyük bir şans... Örneğin;
normal bir kişi için düşen eşyayı yerden almak çok basit bir harekettir. Oysa tekerlekli
sandalyede yaşayan biri için (hele de yalnızsa) ne çaresiz bir durumdur. İşte o
an köpeğin onu yerden alıp uzatması ne güzel bir an, sahibi için de ne paha
biçilmez bir yardımdır.
Not:
Sadece köpekler değil; kedi, maymun, kuş, at gibi hayvanlarda engellilere
yardım için eğitilebiliyor.
ALİYE
YÜCEL
