ÜÇ KELİME YOK!

Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi’nden engellileri ilgilendiren önemli bir açıklama yapıldı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, kanunlardaki “özürlü”, sakat” ve “çürük” ifadelerinin “engelli” olarak değiştirilmesini öngören kanunu onayladı.

Cumhurbaşkanı, 6462 sayılı “Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer Alan Engelli Bireylere Yönelik İbarelerin Değiştirilmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’u yayımlanmak üzere Başbakanlık’a gönderdi.

Böylece artık kanunlarda “özürlü”, sakat”, “çürük” ifadeleri olmayacak. Ayrımcılık yapan, onur kırıcı ve toplum tarafından hoş karşılanmayan ifadelerin çıkarılmasına çok yerinde bir uygulama oldu. Askerlik Kanunu’nda yer alan “çürük” kelimesi yerine de “askerliğe elverişli olmayan” ifadesi yer alacak. Çok daha iyi olacak…

Biz özürlü mü, engelli mi üzerinde kafa yorarken askerlik kanunundaki çürük ibaresine ne demeli? Bir engeli yüzünden askerlik yapamayacak kişiye çürük demek çok yersiz ve inciticiydi. “Çürük” kelimesi insanda çöpe atılacakmış gibi bir anlam yüklemiyor mu? Çürük meyve ve sebze işe yaramaz çöpe atılır. Çürük diş çekilir... Çürük çok kötü bir ifade… Neyse ki artık çürük denilmeyecek…

Bu kanunun onaylanmasıyla birlikte; Medeni Kanun, Türk Ceza Kanunu, Dernekler Kanunu, Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Terörle Mücadele Kanunu, Emekli Sandığı Kanunu, Devlet Memurları Kanunu, Sosyal Hizmetler Kanunu, Karayolları Trafik Kanunu, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda aralarında bulunduğu tam 87 kanun ve 9 kanun hükmünde kararnamede değişiklik yapıldı.

Böylece; Özürlüler Kanunu: Engelliler Kanunu, Özürlü Memur Seçme Sınavı (ÖMSS): Engelli Memur Seçme Sınavı (EMSS), Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü: Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü oldu.

Bu arada açıklanan önemli bir konuda şu; engelliler daha önce ilgili mevzuata göre aldıkları sağlık kurulu raporlarına istinaden yararlandıkları haklardan raporun geçerlilik süresince yararlanmaya devam edebilecekler. Engellilerin durumlarını niteleyen belge, kimlik, kart ve benzeri belgelerin yenilenmesi gerekmeyecek.

Uzun zamandır devam eden yeni anayasa çalışmalarında gerginlik ve sıkıntılar devam ederken iktidar ve muhalefet mevcut anayasadaki engellilerle ilgili ifadelerin düzeltilmesi için uzlaşma sağlandı. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne tebrikler ve tüm engelliler adına teşekkürler…

ALİYE YÜCEL

ÖZÜRLÜ MÜ? ENGELLİ Mİ?

“Özürlü mü?” yoksa “Engelli mi?”, bu iki kavram yıllardır tartışılıp durdu. Kimi engelliyi uygun gördü, kimi de özürlüyü… Devletimizce kabul edilen de özürlüydü. Özürlü Memur Seçme Sınavı (ÖMSS), Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü gibi… Ben hep engelliyi daha doğru buldum. Sonunda devletimizde engelliyi doğru buldu ve yanlış düzeltildi. Böylece bazı isimler de değişti. Özürlü Memur Seçme Sınavı (ÖMSS): Engelli Memur Seçme Sınavı (EMSS) oldu. Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü: Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü oldu.

Sakat, özürlü, engelli… Aslında tabir ne olursa olsun. Alay, küçümseme ve hakaret olarak söylenmesin yeter… Ama özürlü kelimesi de hiç uygun değildi. Türk Dil Kurumu’nda “Özür” kelimesinin anlamına bakarsak: 1- Bir kusurun hoş görülmesini gerektiren sebep, mazeret. 2- Bir kusurun, bir suçun elde olmadan yapıldığını ileri sürme, mazeret. 3- Sakatlık, bozukluk, eksiklik veya elverişsizlik. 4- Kusur, defo. Görüldüğü gibi hep olumsuz anlamlar taşıyor. Aşağılayıcı, suçlayıcı, küçümseyici…

Halk arasında özürlü kelimesinin hakaret anlamında kullanıldığı ve aşağılayıcı bir anlam taşıdığı bir gerçek… Bir kelimeyi hakaret anlamında kullanıp, sonra da bir kısım insana sıfat olarak kullanırsak, maalesef çok iyi niyetli gibi görünmüyor! Mutlaka herkes bu anlamda kullanmıyor ve pek çok kişi de kötü niyetli değil… Ancak, bir düşüncesizlik olduğu ve söz konusu kişiyi ikinci sınıfa düşürdüğü de ortada…

Özürlü diyerek bir kusur aranıyormuş gibi kullanılan kavram yerine engelli olarak tanımlanmak daha doğru… Engelli terimi ilk bakışta kişide kusur olduğunu da düşündürmüyor. Sadece bir nedenle engel taşıdığını anlatıyor. Çünkü herkes herhangi bir sebepten dolayı engelli olabilir. Bulunduğu durum ve çevre kişiyi engelli veya engelsiz yapabilir.

Ne ilginçtir ki İngilizce’de de engelliler için “Disabled” veya “Handicapped” terimleri olsa da onların yerine “Differently Abled” tanımlaması kullanılabiliyor. Yani aynı tartışma orada da sürüyor. Çünkü “Differently Abled”;“Disabled” veya “Handicapped” terimlerine göre daha olumlu bir anlam taşıyor. Onlar gibi aşağılayıcı, suçlayıcı, küçümseyici bir anlam yüklemiyor. Bu nedenle tercih edilebiliyor.

Bu konu da yazılacak çok şey var. Ancak, sonuç olarak; engeli olan kişinin görmeye, yürümeye, konuşmaya, duymaya ya da düşünmeye engel olan bir durumu vardır. Bu nedenle, engelli terimi özürlü teriminden daha uygundur. Ayrıca var olan engele çözümler getirmeyi çağrıştırdığı ve kolaylaştırdığı için daha doğrudur! Böylece; engel durumlarının ortadan kaldırılmasına yapılan çalışmalara da yön verebilir… Engellerin kalkması için bir şeyler yapılabilir… Engelliler için daha yaşanılabilir bir hayat sağlanabilir…

ALİYE YÜCEL

YARININ ÖNEMİ…

Yarın, 3 Aralık Dünya Engelliler günü… Önemi büyük… Tüm dünyada engellilerin sorunlarının dile getirildiği ve engellilerin hatırlandığı gün… Tam 20 yıl önce Birleşmiş Milletler, 1992 yılında aldığı bir kararla 3 Aralık gününü Uluslararası Engelliler Günü (International Day of Disabled Persons) olarak ilan etti. Bu karardan sonra Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu 5 Mart 1993 tarihli ve 1993/29 sayılı bildiri ile üye ülkelerce 3 Aralık gününün tanınmasını istedi.

Böylece ilk kez 1993 yılı 3 Aralık günü Uluslararası Engelliler Günü olarak anıldı ve kutlandı. Bugünün amacı, engellilerin topluma kazandırılması, engelliler adına pozitif ayrımcılık yapılması, insan haklarının tam ve eşit ölçüde sağlanmasıydı.

3 Aralık günü ülkemizde de kutlanıyor. Türkiye’de de engelliler konusunda dikkat çekmek ve duyarlılığı sağlamak için çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Medyada bu konu ile ilgili çeşitli haberler yapılıyor. Engellilerin hayat şartlarını iyileştirme için yapılanlardan bahsediliyor. Ama engellilerin sıkıntıları her alanda devam ediyor. Eğitim, mimari engeller, istihdam, engellilere yönelik yanlış bakış…

Biliyoruz ki engellileri bir gün hatırlamak, bir tek gün onların sorunlarını görmek ve çözüm aramak yetmez. Toplumumuz ve yetkililer engellilerin sorunlarına karşı ilgisiz ve duyarsız. Her alanda ve el birliği ile bir şeyler yapılmalı… Yoksa 3 Aralık Uluslararası Engelliler Günü demenin bir anlamı yok. Hele de sahte dilekler çok yersiz…

Engellilik uluslararası bir sorun… Etkili sonuçlar elde etmek çok zor. Özellikle de ülkemizde... 5378 sayı ve 01 Temmuz 2005 tarihli Özürlüler Kanunu göre, tüm Türkiye’de fiziki çevre düzenlemeleri ve ulaşılabilirliği için 7 yıl süre tanınmıştı. Bu süre, Temmuz 2012’de doluyordu. Ama maalesef bu sürenin bitimine çok az bir zaman kala, ek süre istendi. Bir yasa çıkıyor. 7 yıl süre veriliyor. Ama yine sonuç yok.

Bu arada engelliler adına iyi gelişmelerde olmuyor değil. Ülkemizde ilk kez bu yıl Özürlü Memur Seçme Sınavı (ÖMSS) yapıldı. En önemlisi de “özürlü” ifadelerinin kanun ve yönetmeliklerden çıkarılarak, yerine “engelli” ifadesinin kullanılması talimatı oldu. Böylece bir anlamda engellilerden özür dilenmiş oldu!

Yarın engellileri fark etme günüdür! Empati kurup dünyaya onlar gibi bakma günüdür. Yarın için söylenecek söz çok... Ama bir şey yapamıyorsak hiç olmazsa engelli park alanlarına park etmeyelim, engelli rampalarının önlerini kapatmayalım, engellileri küçümsemeyelim ve onlara acımayalım. Zor olan hayatlarını daha fazla zorlaştırmayalım.

 

ALİYE YÜCEL

 

ÖZÜRLÜ KARİYERİ

Özürlü istihdamı ve kariyeri alanında yepyeni bir oluşum olan Özürlü Kariyeri yaptığı çalışmalarla da farklı olmayı; özürlüyü özürlü olduğu için değil, yeteneğine uygun olduğu için işe yerleştirmeyi amaçlıyor.

Hedef kitlesi; 14 yaş üstü bedensel, hafif zihinsel, işitme, konuşma, görme ve süreğen özürlüler olan Özürlü Kariyeri, % 40 ve üzeri oranda Özürlü Raporu olan herkese hizmet veriyor.

Şartlar uygun olduğunda, özürlünün de her işi yapabileceğinden yola çıkan Özürlü Kariyeri; özürlüyü tanıyıp, önce ona uygun mesleği, sonra işi buluyor. İşe uyumunu sağlayıp, iş takibini de yapıyor.

Özürlü Kariyeri’nin çalışma sistemi 6 aşamadan oluşuyor:

1- Kayıt:
Özürlünün; severek çalışacağı işine ilk adımıdır. Özürlü bireyin; özür grubu, eğitim durumu, aile ve iletişim bilgileri sistemli bir yazılım programında kayıt altına alınır.

2- Değerlendirme:
Özürlülerin; yeteneklerinin, birikimlerinin, ilgi alanlarının, karakter özelliklerinin ve eğitim durumlarının, geçerliliği olan bir mesleki rehberlik testi ile belirlendiği süreçtir. Özrü dikkate alınmadan, hangi meslek alanlarının kişiye uygun olduğu tespit edilir.

3- Yönlendirme:
Değerlendirme sonucunda özürlü bireyin eğitim eksikliği varsa ihtiyacına uygun olan temel eğitim kurslarına ya da kabiliyetine göre mesleki eğitim kurslarına yönlendirildiği aşamadır.

4- İş Eşleştirme:
İş ve meslek analizi tamamlanan özürlünün eğitimine, birikimine, yeteneğine ve ilgi alanına en uygun işyerine yerleştirilmesidir. En uygun işe, en uygun özürlünün yerleştirilmesi amaçlanır.

5- Oryantasyon  (İş Uyumu):
Çalışma alanında şartlar uygunsa, kişi daha başarılı olur. Özürlü bireyin işinde başarılı olması için gerekli şartlar belirlenerek, iş yerine uyumunu sağlayacak oryantasyonun yapılmasıdır.

6- İş Takibi (İzleme):
Özürlü bireyin işe yerleştirdikten sonra belli periyodik aralıklarla durumunun takip edilmesi, olası sorunların işverenle beraber çözülmesi sürecidir. Böylece Özürlü Kariyeri, özürlüyü uygun işe yerleştirmekle kalmayıp iş takibini de yapmaktadır.

Özürlü istihdamı konusunda kaliteyi getirmeyi ve özürlü ile işveren arasında köprü olmayı hedefleyen Özürlü Kariyeri; Türkiye Beyazay Derneği’nin bir projesi olup, İŞ-KUR ve Siemens ile birlikte yürütülmektedir.

Özürlü Kariyeri; yeteneklerini keşfetmek, ilgi alanına uygun bir işe yerleşmek, daha verimli ve huzurlu bir işte çalışmak isteyen, geleceğin başarılı ve iddialı özürlü bireylerini bekliyor.

İletişim:
Tel: 0212 250 29 46 - 48


ALİYE YÜCEL  

GURUR DUYUYORUM

Bu hafta için başka bir yazı hazırlamıştım. Onu koymayı planlıyordum. Ama medyada Engin Ardıç’ın Şafak Pavey için yazdıkları nedeniyle, bu konu ile ilgili bir şeyler yazmak istedim.

Bilmeyenler için kısaca; Engin Ardıç, Şafak Pavey için “… Hem özürlü, hem CHP’li…” demiş… Bu konu da öyle çok şey yazılmış ki… İsteyenler bu konuyla ilgili ünlü veya ünsüz pek çok kişinin yazdıklarını bulup okuyabilir. Ben burada bunları yazmak istemiyorum. Siyasi tartışmalara girmeyi hiç istemiyorum. Engellilik ve engelliler bunlara alet edilse de, engellilik bunların üstünde bir kavram... Ben başka bir şey söylemek istiyorum. Bir gazeteci, bir köşe yazarı bile, kimliği ne olursa olsun bir engelliden böyle bahsediyorsa vay bizim çaldığımız havalara!

Engin Ardıç’a sorsan “Yanlış anlaşıldım. Ben özürlü olduğu için ona basının ilgisi için demiştim…” gibi laflar edebilir. Sonuç ne olursa olsun maalesef bu talihsiz sözü söylemiş! Bizler de engelinin ayrımcılık görmemesi, olumsuz sunulmaması için uğraşalım… Bunun mücadelesini verelim… Bir gazeteci bile; bırakın bunu düşünmeyi köşesinde yazabiliyorsa, ben diğerlerinin bilinçaltını düşünmek bile istemiyorum. Ne üzücü… Ne acı…

Söylenecek ne çok şey var… Engelliler toplumda normal dışı olarak algılanmış ve medyada da genellikle böyle sunulmuştur. Gördüğümüz baskın görüntüler, engellilerin başarısız ve trajik bir yaşam sürdükleri ya da başarılarının çok abartılıyor olması… Normal olmanın ve normal bir hayat sürdürmenin “engelli olmamaktan” geçtiği! Engelliler pozitif ya da negatif ayrımcılık yapılmadan, olduğu gibi kabullenilemez mi?

Bazıları; Engin Ardıç, Şafak Pavey’den özür dilesin falan demiş. Dilese ne olur? Özrü kabahatinden büyük olur! Aslında Şafak Pavey bu sözü bizler kadar önemsememiş! “…İltifat kabul ediyorum… Gurur duyuyorum...” demiş! Doğru diyor… İnsan bazen öyle engelsiz insanlarla karşılaşıyor ki… Engelli olmaktan gurur duyabiliyor!

ALİYE YÜCEL