> Engeloji

Translate

23 Ocak 2022 Pazar

ÖZEL DEĞİLİM


Niya Esperanza isimli kadın ünlü bir sosyal medya fenomeni. Genç kadının erkek arkadaşı Jake ise görme engelli... Jake, küçük yaşta göz kanseri nedeniyle gözlerini kaybetmiş. Niya, onunla birlikte olmanın olumlu yanlarını şöyle sıralıyor:

"Onunla buluşacağım zaman dış görünüşüm konusunda hiçbir endişem olmuyor! Nasıl göründüğümün bir önemi yok.

Asla başka kadınlara bakmıyor! Kıskanmama gerek kalmıyor! 

Ona aldığım hiçbir hediyeyi saklama ihtiyacı hissetmiyorum. Çünkü ben söylemediğim sürece bilmiyor, aramıyor.

Onunla video ya da fotoğraf çekildiğimi söylemek zorunda kalmıyorum. Böylece nasıl gözüktüğünü bilmediği için sildirmeye çalışmıyor.

Araba kullanamıyor, hep ben sürüyorum..." 

Niya, esprili bir dille Jake ile ilişkisini anlatıyor ve herkesi şaşırtıyor. Genç kadının bu söylediklerini okuduktan sonra merak edip sosyal medya hesabından paylaşımlarına baktım. Çok ilginç ve engelli farkındalığı adına güzel paylaşımları var. Bunların arasından biri beni etkiledi ve yazmak istedim.

"Niya ve Jake, bir gün yaşlı bir kadınla karşılaşıyor ve konuşmaya başlıyorlar. Kadının torununun da görme engelli olarak doğmuş olduğunu öğreniyorlar. Jake gibi birini görmek kadına umut veriyor.

Kadın; Niya'ya "Jake ile olduğu için çok iyi ve olgun biri olduğunu..." söylüyor. Niya buna şaşırıyor. 


Ve sonra bu konu ile ilgili açıklama yapıyor:

"Gerçek şu ki, yaşlı kadın benim hakkımda hiçbir şey bilmiyordu ama kör birinin bir kız arkadaşı olabileceğini görmek ona umut verdi. Ona umut verebildiğimiz için çok mutluyum. Ama düşüncesi yanlış... Bu zorlama ve mecburiyet değil ki... Bunun için onu suçlamıyorum. Bence bu çok daha büyük bir soruna işaret ediyor. Toplumumuzun engelliliğe bakış açısını gösteriyor.

Körlük, Jake ile olan ilişkimin bir parçası olsa da, tamamı değil. Jake'e aşık olduğum için özel değilim. Jake'in görme engelli olması sadece bir fark. Zorluklar var ama aynı zamanda hayatımda pek çok inanılmaz olumlu şeylere yol açan biri. Jake sayesinde daha iyi bir insanım.

Farklılıklarla dolu sayısız ilişki vardır ve biz genellikle bu ilişkilere “Oh, senden farklı biriyle çıkmak için harikasın ya da olgunsun…” demeyiz. Neden olmasın ki? Bunu dememizi sebebi derinlerde bu farklılığın kötü bir şey olduğunu düşündüğümüz anlamına gelir.

Bir toplumda, herkes adil bir şansa sahip olmalı... Daha adil bir dünya için savaşmalı ve çalışmalıyız. Ancak çoğu zaman bu durumlarda engelli insanlar dışarıda bırakılıyor.

Engelli olan kişilere asgari ücretin altında ödeme yapmak hala yasaldır. Engelli birinin evlenmesi, sağlık hizmetlerini kaybetmeleri anlamına gelebilir. Engelliler topluluğundaki işsizlik gülünç derecede yüksektir (engelli olmayan işçilerle karşılaştırıldığında). Binalar hala erişilebilir değil. Büyükannenin biraz umuda ihtiyacı olmasına şaşmamalı...

Toplumumuzda pek çok şey, engellilerin daha az olduğunu söylemeye devam ediyor. Ya da engelliliğin bir sorun olduğunu. Ancak engelli birine onurlu ve eşit bir şekilde davranmak harika bir şey olmamalı. Norm olmalı. Engelli biriyle çıkmak için özel değilim. Ben iyi biri değilim. Engelli insanlara tipik olarak davranış şeklimiz kötü..."

Bu açıklamadan sonra başka bir şeye yazmaya gerek var mı bilmiyorum?

ALİYE YÜCEL 


16 Ocak 2022 Pazar

NEYE GÜLELİM?


Her zaman uzun yazacağım diye bir kural yok. Bu kez ünlü yazar Nikolay Vasilyeviç Gogol'un "Bir Delinin Hatıra Defteri" kitabından bir cümle yazmak istedim. 

Çok şey anlatan bir cümle... Gogol: "Çarpık bir buruna değil, sakat ve sahte bir ruha gülelim..." diyerek insana bakışın nasılsın olması gerektiğini söylüyor. Bu arada engelli farkındalığı hakkında da bize yol gösteriyor.

Not: 
İllüstrasyon: Cristina Martinez 

ALİYE YÜCEL 

9 Ocak 2022 Pazar

ENGELLİ MAAŞI


Yaşlılık, evde bakım ve engelli maaşları asgari ücret zammıyla birlikte arttı. Engelli maaşı 2022 yılında 1552 lira oldu. Evde bakım maaşı ise 1798'den 2706'ya yükseldi.  

Devletimiz; yaşlılara, engellilere, hastalara özel yardımlarda bulunuyor. Bu yardımlar Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı aracılığı ile yürütülüyor. Geliri olmayıp da 65 yaşını doldurmuş olanlardan engellilere, engelli yakını olanlardan evde bakıma kadar birçok kişiye destek veriliyor.

Engeli %50’den daha düşük olan engellilere ise evde bakım maaşı ödenmiyor. 

ALİYE YÜCEL

2 Ocak 2022 Pazar

LOGODAKİ ENGEL KALKTI

 


Engelli logosunu bilmeyen yoktur. Logo, tekerlekli sandalyede oturan bir kişiden ibarettir. Fark edenler bilir artık bu logodaki kişi hareket haline... Bu logo erişilebilirliği anlatıyor. Ama aynı zamanda bu bize engellerin aşılabileceğini de gösteriyor. 

Birçok alanda artık bu hareketli logo kullanılıyor. Logodaki engel kalktı. Yeni bir yıla girdik. 2022 yılında bütün engellerin kalkması dileğiyle... 
 
ALİYE YÜCEL

26 Aralık 2021 Pazar

KÜÇÜK MODEL


Önceleri insanlardan kaçan saklanan engelliler günümüzde engellerini saklama gereğini duymuyorlar. Böylece ajanslar, fotoğrafçılar ve cast direktörleri, engelleri aşan çok sayıda engelli model gördükçe, çeşitliliği teşvik etmek ve ilham vermek amacıyla onlara da bolca yer veriyor. Ben de blogumda birçok engelli model ve mankeni yazdım.

Bugün bahsedeceğim model ise güzel bir kız çocuğu... Gianna Schiavone, sol eli olmadan dünyaya gelmis, ancak eksik uzvunun onu podyum modeli olma hayalinden alıkoymamış. Gianna, Lucky Fin Projesi aracılığıyla engelli model Rebekah Marine (Bkn. daha önde yazdığım Altın Protezli Gelin) ile tanışıyor ve henüz 6 yaşında iken 2016 yılında New York Moda Haftası'ndaki FTL Moda şovunda birlikte podyumda yürüyorlar. 

New York Moda Haftası'nda yürürken neler hissettiğini sorduklarında "Podyumda yürürken gergin değildim. Çünkü Rebekah ile yürüyeceğimi ve elimi tutacağını biliyordum. İnsanlar beni alkışladığı için kalabalıklar önünde podyumda yürürken gerçekten mutlu ve heyecanlıydım. Rebekah'ın benden onunla yürümemi istemesi inanılmazdı" diyor. Gianna, Rebekah ile gerçek bir podyumda yürümekten çok mutlu olduğunu çünkü “dünyada kolu olmayan kişinin sadece kendisi olmadığını" anlamasını sağladığını söylüyor. 


Küçük kızla yapılan bir röportajda "Seni diğer insandan farklı kılan nedir? Farkını unutuyor musun?" diye soruyorlar. O da "Ben tek elimle doğdum ama çoğu şeyi herkes gibi yapabilirim. İnsanların bana baktığı ve bu beni biraz farklı hissettirdiği zamanlar dışında sadece bir elim olduğunu gerçekten düşünmüyorum. Ama bakanlara böyle doğduğumu söylüyorum ve sonra bakmayı bırakıyorlar" diye cevap veriyor.

Gianna Schiavone, Runway of Dreams'in elçisi ve modeli. Runway of Dreams Vakfı, moda endüstrisinde engelli insanlar için uyarlanabilir giysiler yaparak onlara güven, bağımsızlık ve stil ile sağlamak için çalışacak bir organizasyon şirketi. Runway of Dreams'in bir parçası olmaktan mutlu. Çünkü "Başka farklılıkları olan birçok insanla tanıştığını, bunun çok güzel olduğunu hepimizin farklılıkları var ama hepimiz içimizde aynıyız" diyor. Ayrıca düğmelerle uğraşmak zorunda kalmadığını kıyafetlerin yardımcı olduğunu açıklıyor. 

Gianna, arkadaşlarıyla oynamayı, jimnastik ve yemek yapmayı çok seviyor. Büyüdüğünde bir anne olup çocuklarına şarkı söylediğinde nasıl görüneceğini merak ediyor. Gianna, Tommy Hilfiger'e böyle giyinmesini kolaylaştıran giysiler yaptığı için teşekkür ediyor.

ALİYE YÜCEL


19 Aralık 2021 Pazar

BAŞARILARLA DOLU BİR HAYAT



Muratcan'ın hikayesini yazmakta geç kaldım. Muratcan Çiçek; 1993 yılında doğuyor. Doğum sırasında geçirdiği beyin felci sonucunda hayatını tekerlekli sandalyede sürdürüyor. Türk Hawking olarak da adlandırılan Muratcan, en büyük yardımcısı annesi... Onun sayesinde başarılı bir öğrencilik  hayatı  geçiriyor.

Özyeğin Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği bölümünü kazanıyor ve birincilikle bitiriyor. Bu başarısı Google tarafından Europe Students with Disabilities Scholarship 2016 ile ödüllendiriliyor. 
Kariyerine hızlı başlıyor. 2016’da GittiGidiyor’un ilk Machine Learning mühendisi olarak yeni bir departmanın kurulmasına öncülük ediyor. Aynı dönemde Turkcell’in Business Intelligence ekibinde de çalışıyor.
Sonraki yıl  University of California, Santa Cruz, rektörlük bursu ile birlikte Bilgisayar Mühendisliğinde doktora programına kabul ediliyor. Bu sayede Silikon Vadisi’ndeki bir üniversitede Artificial Intelligence ve Assistive Technology üzerine çalışma imkânı buluyor.
Girişim fikirleri Vadi’de kısa sürede ilgi görüyor. 2018 yılında eBay’in de desteğiyle hayata geçirdiği ilk çalışması HeadGazeLib, Apple’ın Augmented Reality teknolojisini kullanarak cep telefonlarıyla engelli bireylerin hayatını kolaylaştırıyor.
Teknoloji dünyasında büyük yankı yaratan projesi Fast Company’nin “World Changing Ideas (Dünya’yı Değiştirecek Fikirler)” listesinde Yapay Zeka fikirleri arasında yer alıyor. 2019 yılında başarıları nedeniyle Türkiye’nin On Başarılı Genci arasına seçiliyor. Fikre gösterilen yoğun ilgiye kayıtsız kalamayan Apple, 2020 Şubat ayında aynı teknolojiyi bütün cihazlarına adapte ediyor.
Google’ın da desteğiyle,  girişimi  fiziksel engellilerin cep telefonu kullanımını kolaylaştıracak  ürünü özel bir test kullanıcı grubu eşliğinde geliştiriyor. Bu projeyle ilgili akademik çalışması erişilebilirlik konusunda dünyanın en prestijli konferansı olan ASSETS2020’de yayınlanıyor. Çalışması 2020 yılında Bilgisayar Mühendisliğindeki belki de en prestijli Fellowship olan Google Ph.D. Fellowship ile ödüllendiriliyor.
Şimdi, konuşmakta güçlük çeken bireylerin konuşmalarını algılayarak yazıya çeviren mobil bir uygulama üzerine çalışıyor. Muratcan Çiçek, blogunda hayatını ve başarılarını uzun uzun anlatıyor. Bu hayata bu kadar önemli başarılar sığdırmak ayrıca büyük başarı...
ALİYE YÜCEL 

12 Aralık 2021 Pazar

KIRILGAN




Son zamanlarda engelliler için de kullanılan "kırılgan" ve "kırılgan nüfus" terimlerine çok rastlıyorum. Düzenlenen bir panelde, sosyolojik bir açıklamada, bir araştırmada...

Kırılgan nüfus; genel nüfusa göre yoksulluk ve sosyal dışlanma riski yüksek olan gruplar olarak tanımlanıyor. 

Önceleri kadınlar, engelliler, çocuklar ve gençler ifade edilirken, son dönemlerde yaşlı ve göçmenlerin de bu söyleme dahil ediliyor.

Bu da beni çok rahatsız ediyor. Kırılgan nedir? Anlamına bakalım.
"Kolay ve çabuk kırılan.
Kolay ve çabuk gücenen"
Bu bir engelli için kullanabilecek bir terim midir?

Bir engelli olarak ve çok sayıda engelli kişi tanıyan biri olarak şunu söyleyebilirim ki çok yanlış bir kelime seçilmiş... 

Engelsiz bir kişiye en ufak bir eleştiri yapılsa bile alınıp kırıldığı halde engelliler görmüyorsa kör, bedensel engeli varsa topal, çolak vb. gibi kelimelerden rahatsız olmayabilir.

Diğer gruplar için de uygun görmediğim bu terimi engelliler için hiç uygun göremiyorum.

Hakkımızı aramak, bizi savunmak için yapılan çalışmalarda bu terimin kullanılması çok yanlış. 

ALİYE YÜCEL