ENGELLİLER HER ORTAMDA

Tekerlekli sandalye ile kumlu bir sahilde yürümek veya ormanındaki bir tepeye tırmanmak neredeyse imkansızdır. Ancak her türlü araziye uygun motorlu açıkhava tekerlekli sandalyeleri var. Bununla ilgili bir haber görünce paylaşmak istedim. Çünkü böyle sandalyelere her engellinin ihtiyacı var. Dere tepe demeden gezmek güzel olurdu.

Motorlu açıkhava tekerlekli sandalyeleri; her iki tarafında tank benzeri geniş kauçuk paletler bulunan ve kol dayanağındaki el büyüklüğündeki joystick ile kontrol edilen beş vitesli bir sandalye...  Dahili aküler ve şarj cihazı ve invertörlü çift elektrik motoru var. Sandalye, römorkunda şarj etmek için normal bir prize takılıyor.

Gelelim habere:
Motorlu açıkhava tekerlekli sandalyeleri, engelli Wisconsinlilere macera şansı verdi. Iowa County'de ilk kez, engelli bireyler için 30 adet her türlü araziye uygun motorlu açıkhava tekerlekli sandalyesi getirildi. Böylece, Wisconsin Access Ability ile düzenlenen Aile Macera Günü'nde, engelliler için imkansız gibi görünen açık hava maceraları tekrar erişilebilir hale geldi. Katılımcılar çam ağaçlarının altında erişilebilir balıkçılık, kano ve sanat etkinliklerini denediler.

Kayak yaparken geçirdiği kaza sonucu omurgasının kopması sonucu felç geçiren Monica Spaeni, pembe tekerlekli sandalyesinden, "Açık havada vakit geçirmeyi seven bir kadındım. Bu yüzden dışarı çıkarabilmek benim için çok önemli bir şey... Bu organizasyonu yapmamım sebebi, ilk kez bir sandalye denediğimde ve doğada olduğumda; güvenliği, neşeyi ve sevgiyi hissetmemdi..." diyor.

Ancak, Access Ability Wisconsin Başkanı Spaeni, her bir tekerlekli sandalye ve römorkun yaklaşık 30.000 dolara mal olduğunu ve bu nedenle bunların çoğu kişi için erişilemez olduğunu da söylüyor. Gördüğünüz gibi erişim çoğu zaman oldukça pahalı... Oysa engelliler, istediği her yer ve ortamda olabilmeli... Ama zor.

  
Kaynak: wmtv15news.com

ALİYE YÜCEL 

GAZZE'DE ENGELLİ OLMAK

Birleşmiş Milletler (BM) Engelli Hakları Komitesi, Filistin'deki engelli kişilerin durumuna ilişkin bulguların yer aldığı raporunu açıkladı. İsrail'in saldırdığı Gazze'de 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana en az 21 bin çocuğun engelli kaldığını bildirdi.

Raporda,Gazze'de, hayat kurtarıcı hizmetlere, tıbbi ekipmana ve yardımcı cihazlara sınırlı erişimin engelli çocukların ve yaşlıların ölümüne yol açtığı belirtildi.

"Doğu Kudüs dahil Batı Şeria'da engelli kişiler doğrudan İsrail ordusu tarafından yerleşimci şiddetine ve istismarına maruz kaldı." ifadelerinin kullanıldığı raporda, İsrail'e, uluslararası insancıl hukuka tam olarak uyma, sivillerin ve insani yardım personelinin korunmasını sağlama, tahliye ve yardım çalışmalarında engelli kişilere öncelik verme çağrısı yapıldı.

Raporda, engelli kişilerin hareket kabiliyeti desteği olmadan kum veya çamurda sürünerek ilerlemek gibi güvenli olmayan ve onur kırıcı koşullarda kaçmak zorunda kaldıklarına işaret edilerek, engellilerin yüzde 83'ünün yardımcı cihazlarını kaybettiğine değinildi.

Gazze Şeridi'ne yönelik insani yardımların engellenmesinin oluşturduğu orantısız etkilere ve yoksunluğa işaret edilen raporda, "Engelli kişiler, yardımlarda ciddi kesintilerle karşı karşıya kaldı. Birçoğu yiyecek, temiz su veya sanitasyondan yoksun kaldı ve hayatta kalmak için başkalarına bağımlı hale geldi." denildi.

Raporda, İsrail'in Gazze ablukası nedeniyle buradaki engelli bireylerin durumunun giderek kötüleştiğine dair ciddi endişeler olduğuna da yer verildi.
Komite, engelli bireylerin dışlanmış kalmasından da endişe duyuyor.

Raporda, en az 90 bin engelli bireyin durumuna ilişkin öneriler yer alırken, bunlardan yüzde 70'inin engelli kadın ile çocuklardan oluştuğu belirtildi. Engeli olmayan kişilerin hayatının zor olduğu bir ortamda engellileri düşünemiyorum.

Kaynak: A.A

ALİYE YÜCEL

ENGELLİLİK MODELLERİ

Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından hazırlanan giriş niteliğinde yayınlanan makalede engellilik modelleri ele alınmış... Geleneksel olarak engelliliğe ilişkin iki ana model olduğu belirtiliyor. Tıbbi ve sosyal modeller.

Tıbbi Model:

Bir bireyin engelliliğine doğrudan neden olan ve potansiyel olarak yaşam kalitesini etkileyen bir sağlık durumuna (bir hastalık, rahatsızlık, yaralanma veya sağlık sorunu) odaklanır. Sonuç olarak, engelliliği tespit edip tedavi etmek ve/veya işlevselliği korumak veya artırmak için tıbbi müdahale gerekebilir.

Sosyal Model: 

Toplumsal olarak yaratılan engellere odaklanır. Bu engeller fiziksel olabileceği gibi, nüfusun çeşitli yeteneklerine uyum sağlamayan tutumlar ve diğer sosyal özelliklerle de ilgili olabilir.

Bu iki model, bireyin sağlık durumu ile içinde yaşadığı çevre arasındaki etkileşime farklı bakış açıları getiriyor. Tıbbi model bireye odaklanırken, sosyal model çevrenin kasıtlı veya kasıtsız olarak oluşturduğu engellere odaklanıyor.

Geleneksel olan tıbbi ve sosyal modellerden farklı modeller de var.

Biyopsikososyal Model:

Engelliliğin biyopsikososyal modeli, engelliliğin belirlenmesinde biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörler arasındaki etkileşimi kabul eder. Engelliliğin biyolojik bozukluklar, psikolojik faktörler (ruh sağlığı ve öz algı gibi) ve sosyal faktörlerin (toplumsal normlar ve beklentiler dahil) karmaşık bir etkileşiminden kaynaklandığını kabul eder. Bu model, bir kişinin yaşamının ve işlevselliğinin çok yönlü yönlerini dikkate alarak engelliliğe bütüncül bir yaklaşımın önemini vurgular.

Ekonomik Model:

Engelliliğin ekonomik modeli, engelliliği ekonomik bir bakış açısıyla ele alır ve engelli bireyler ve toplum için finansal etkilerine odaklanır. Bu model, sağlık harcamaları, yardımcı cihazlar ve düzenlemeler gibi engellilikle ilişkili ekonomik maliyetleri vurgular. Ayrıca, engelliliğin istihdam, gelir ve genel sosyoekonomik durum üzerindeki etkisini de inceler. Ekonomik model, ekonomik eşitsizlikleri ele alan, istihdam fırsatlarına eşit erişimi teşvik eden ve engelli bireyler için finansal destek sağlayan politika ve stratejilere olan ihtiyacı vurgular.

Fonksiyonel Çözüm Modeli:

Fonksiyonel çözüm modeli, aynı zamanda rehabilitasyon modeli olarak da bilinir ve engelli bireylerin işlevsel yeteneklerini ve bağımsızlıklarını en üst düzeye çıkarmalarını sağlayacak pratik çözümler bulmaya odaklanır. Bu model, sınırlamaların üstesinden gelmek ve günlük yaşam, hareketlilik ve katılımı geliştirmek için rehabilitasyon, yardımcı teknolojiler ve beceri eğitimini vurgular. Odak noktası, bireylere tatmin edici bir yaşam sürmeleri için ihtiyaç duydukları araç ve desteği sağlamak, uyumu ve güçlenmeyi teşvik etmektir.

Sosyal Kimlik veya Kültürel Onaylama Modeli:

Engelliliğin sosyal kimlik veya kültürel onay modeli, engelliliği bireyin kimliğinin ve sosyal grup üyeliğinin önemli bir unsuru olarak vurgular. Bu model, engelliliğin bireyin deneyimlerini, bakış açılarını ve ilişkilerini şekillendirebileceğini ve kendine özgü bir kültür ve topluluk oluşumuna katkıda bulunabileceğini kabul eder. Model, engelliliğin çeşitliliğin bir parçası olarak değerlendirilmesinin ve onaylanmasının, engelli bireylerin toplum içindeki haklarını, deneyimlerini ve katkılarını desteklemenin önemini vurgular.

Hayırseverlik Modeli:

Hayırseverlik bağlamında tıbbi model olarak da adlandırılan hayırseverlik modeli, engelli bireylere hayırseverlik veya iyi niyet eylemleri yoluyla destek ve yardım sağlama fikrine dayanır. Bu model, engellilikle mücadele sorumluluğunu hayır kuruluşlarına yükler ve genellikle tıbbi tedavi, rehabilitasyon hizmetleri ve diğer yardım biçimlerine odaklanır. Ancak hayırseverlik modeli, bağımlılığı sürdürdüğü, ataerkil tutumları pekiştirdiği ve sistemsel engelleri ve sosyal kapsayıcılığı ihmal ettiği gerekçesiyle eleştirilere maruz kalmıştır.

Bunlardan başka engellilik modelleri de mevcut... Engellilik Güçlendirme Modeli, Engellilik Çeşitlilik Modeli, Engellilik Dini Modeli, Uzman/Profesyonel Engellilik Modeli gibi...

Bu modeller engelliliğe farklı bakış açıları sunmasına rağmen, birbirini dışlamıyor ve bazı modeller birbiriyle örtüşebiliyor veya birbirini tamamlayabiliyor.

Kaynak: Avrupa Birliği Resmi Web Sitesi ve

https://www.perficient.com/ (Gülen Yılmaz)

ALİYE YÜCEL

ENGELLİLERE YÖNELİK İSTİSMAR VE ŞİDDET

Engellilere yönelik istismar ve şiddet konusu daima haberlere konu oluyor. Ben bu haberleri bloguma taşımak istemedim ve yazmadım. Göz ardı etmesem de galiba dillendirmekten kaçındım. Ancak bu konu ile ilgili Amerika Birleşik Devletleri'nde yayınlanan bir makale okuyunca bu konuyu yazmalıyım diye düşündüm. 

 

Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan araştırmaya göre; engellilerin mağdur olma olasılığı, engelli olmayan bireylere göre 4 ila 10 kat daha fazladır. Engelli çocukların mağdur olma olasılığı, engelli olmayan çocuklara göre iki kattan fazladır. 

Araştırmacılar, engelli yetişkinlerin %11,5'inin cinsel saldırıya maruz kaldığını, engelli olmayan yetişkinlerin ise %3,9'unun cinsel saldırıya maruz kaldığını tespit etmiştir. Ayrıca, engellilerin  %13,0'ı cinsel saldırıya uğramaya teşebbüs ederken, engelli olmayan yetişkinlerin %5,7'si cinsel saldırıya maruz kalmıştır.

Biliyoruz ki ülkemizde de engelliler, engelli olmayanlara göre daha fazla istismar, şiddet ve zarar görürler. Bu durum kaza ile olmuş değildir. Kasıtlı olarak verilen bir zarardır. Her yerde meydana gelebilir. Ancak, en sık görüldüğü yerler; bakımevleri, hastaneler ve evleridir. 

Engellilere yönelik istismar ve şiddet şekillerini kısaca şöyle sıralayabiliriz; 

Her türlü fiziksel şiddet.

Tecavüz de dahil olmak üzere her türlü cinsel şiddet.
Duygusal istismar, sözlü saldırılar veya aşağılamalar.
Öz bakım, tıbbi bakım, araç, gereç ve cihaz ihtiyacı gibi kişisel ihtiyaçların ihmal edilmesi.

İstismar ve şiddet mağdurları eğer zihinsel bir engeli yoksa genellikle kendilerine zarar veren kişiyi tanırlar. Bunlar sağlık çalışanları, çevresindeki kişiler, hatta aile üyeleri olabilir. Bu nedenle engelli yakınlarımız varsa onları takip etmek, istismar ve şiddete uğruyorsa bunu yetkililere bildirmek görevimizdir. 

ALİYE YÜCEL

ASLA VAZGEÇME

Bugün size Annabel Kiki'den bahsetmek istedim. Kendisi dünyaya meydan okuyan ampute futbolcu ve model. 

Annabel Kiki, yedi yaşında futbol oynamaya başlıyor. Ancak 13 yaşındayken kendisine osteosarkom adı verilen bir kemik kanseri teşhisi konuyor. Kemoterapi ve immünoterapi görüyor, sepsis nedeniyle ölümden dönüyor.

Tam iki yıl süren tedavilerden sonra bu bir bacağını kaybediyor. Dünyası tamamen değişiyor. Yaptığı her şeyi yeniden öğreniyor. En zor yürümeyi yeniden öğrenmek olduğu için çok fazla pratik yapıyor. Önce mekanik bir bacak kullanıyor ve zorlanıyor. 

En büyük zorluğu ise 120 bin sterline olan protez bacağı için para toplamak oluyor. Ancak dört gün içinde başlattığı online kampanya ile hedefe ulaşıyor. 

Bir daha gol atıp atamayacağını merak eden oyuncu, ampute futboluyla ilgilenmeye başlıyor ve futbol oynamak gücünü geri kazanmasına yardımcı oluyor.

BBC Radio Merseyside'a konuşan sporcu, "Gücümün geri geldiğini ve tekrar hızlı gidebildiğimi hissettim. Koltuk değnekleriyle gerçekten iyi bir vuruş yapabiliyorsun ve goller artık çok hızlı geliyor, bu yüzden çok mutluyum..." diyor.

Annabel Kiki, henüz 17 yaşında olmasına rağmen, 2024 yılında ilk kez düzenlenen Kadınlar Ampute Dünya Kupası'nda İngiltere formasıyla ilk kez mücadele ederek önemli başarılara imza atıyor. 

Hırslı sporcu aynı zamanda müzikle ilgileniyor ve modellik yapıyor. 

Genç yetenek, 2023 Eurovision Şarkı Yarışması'nda şarkıcı Sam Ryder ve Queen grubu üyesi Roger Taylor ile birlikte davul grubunda sahne alıyor.

Ünlü isim, geçtiğimiz hafta Fab UK Dergisi'nin En İyi Model Yarışması'nda 2025'in En İyi Modeli seçiliyor. Bu sonbaharda da Londra Moda Haftası'nda yer almak istiyor.

Yoğun bir çalışma temposu olan futbolun yanı sıra yüzme sporuyla da ilgilenen oyuncu, 2028 Paralimpik Oyunları'nda da yarışmayı hedefliyor.

Kiki, "asla vazgeçmeme" zihniyetinin hırsını beslediğini ve kanserin "başınıza gelen en muhteşem şey olmadığını", ancak "kalbinizin kırılmasına izin vermenin bir anlamı olmadığını" söylüyor. "Sadece ilerleyebilir ve başınıza gelenlerle başa çıkabilirsiniz." diye ilave ediyor. 

ALİYE YÜCEL

ENGELLİ SEVDİKLERİMİZE DESTEK

 

Engelli sevdiklerimize nasıl destek olabiliriz?

İnsanların karar alma yetenekleri pek çok şeyden etkilenebilir. Bunun; beyin hasarı, bunama, öğrenme güçlükleri, zihinsel sıkıntı ve nörolojik çeşitlilik gibi bir çok etkeni olabilir. 

Peki, ailesi ve arkadaşları sevdiklerine nasıl destek olabilir? Üstelik kendi kararlarını alma yetkilerini ellerinden almadan... 

Herkes karar almak için ihtiyaç duyduğu desteği almalıdır. Doğru yardımı aldığında da herkes kendi seçimlerini yapabilir. Herkesin böyle bir desteğe erişimi olmalıdır.

İşte bunun için Yeni Zelanda'da Engelliler Bakanlığı tarafından desteklenen, yeni bir web sitesi var. Adı Whaiman... Bu site destekli karar alma süreçlerine rehberlik etmek için kuruldu. 

Web sitesini kuran danışma grubunun başkanı Erika Butters, aynı zamanda Kişisel Savunuculuk ve Yetişkinleri Koruma Vakfı'nın da stratejik danışmanı...

Whaimana web sitesini  inceleyebilirsiniz. Destekli karar alma nedir? Peki bu durum neleri kapsıyor? Ne tür kararlar? gibi bir çok sorunun cevabını alacaksınız. İncelediğimde SDM'nin (Support My Decisions) önemini, değerini ve gerekliliğini anladım. 

Kaynak: Radyo Yeni Zelanda 

ALİYE YÜCEL

TÜRKİYE'DE BİR İLK!

Turistik tesislerin engellilere göre düzenlenmesi ve engelli odaları denilince, bedensel engelliler için düzenlenmiş odalar akla geliyor. 

Evet, bedensel engellilerin  rahat kalabileceği odalar, hareket edebileceği alanlar ve denize girebileceği sahiller gerekiyor. Ancak diğer engel gruplarının da farklı ihtiyaçları var. 

İşitme engelliler için işaret dili bilen bir personel, görme engelliler için hissedilebilir zeminler, ses uyarıcıları, Braille alfabesiyle yazılmış broşür gibi...

İşte engellilerin bütün ihtiyaçlarını rahatlıkla karşılayacak, bağımsız hareket edebileceği bir otelin müjdesini veriyorum. 

Türkiye Beyazay Derneği ve Eukoba Derneği ortaklığında yürütülen "Herkes İçin Erişilebilirlik" kapsamında; Türkiye’de bir otel Avrupa standartlarında ilk  erişilebilirlik belgesi almaya hazırlanıyor.

Hangi otel olduğunu şimdilik yazmıyorum. Belge aldığında paylaşacağım. Sadece Antalya’da olduğunu söyleyeyim.

Umarım bu oteller çoğalır ve bütün engelliler imkanları dahilinde rahatça otelin içinde bağımsız dolaşabilir, rahatça havuz ve denize girebilir.

Not: 
Eukoba Derneği Almanya'da Avrupa Birliği kriterlerine uygun EURECERT  “Erişilebilirlik Kalite Belgesi” vermeye yetkili bir kuruluştur.

ALİYE YÜCEL