OTİZM FARKINDALIK GÜNÜ

Bugün 2 Nisan Dünya Otizm Farkındalık Günü.

Birleşmiş Milletler, 2008 yılında otizm konusunda farkındalık meydana getirmek ve sorunlarına çözüm aramak nedeniyle 2 Nisan gününü Dünya Otizm Farkındalık Günü olarak ilan etmiştir.

1 yaş civarı bir çocuk, anlaşılır kelime söylemiyor, kendi adına tepki vermiyor, göz teması kurmuyor, gülümsemiyor, sesin geldiği yöne başını çevirmiyor, ağrılı durumlarda tepkisiz kalıyor, bir şeyi gösterirken işaret parmağını kullanmıyor, oyunlara gereken ilgi göstermiyor, ayakta durduklarında sallanıyor ve parmak uçlarında yürüyorsa otizm açısından değerlendirmelidir.

Otizm Farkındalık Günü için mavi renk seçilmişti. Ancak, rota otizm farkındalık rengi olan maviden, kabullenmenin dikkat çekici rengi olan kırmızıya çevrildi.

ALİYE YÜCEL 

GÜNLER, HAFTALAR...

Bilindiği gibi engellilere ayrılmış bir gün ve bir hafta var. Bu, gün ve haftada engelliler hatırlanır, engelli sorunları ele alınır. Genel olarak 3 Aralık Dünya Engelliler Günü ve 10-16 Mayıs ise Engelliler Haftası'dır. Ancak bunlardan başka çeşitli engel gruplarına ait gün ya da haftalar da var. Bunlardan belli başlıları şöyle:

  

7-14 Ocak Beyaz Baston Görme Engelliler Haftası:

Beyaz Baston, 1921 yılında Londra'da bir fotoğraf sanatçısı trafik kazası geçiriyor ve görme engelli hale geliyor. Çevrenin kendisini fark etmesi ve dikkat çekmesi için bastonunu beyaza boyayarak dolaşıyor. Onun yaptığı çok başarılı bulunduğu için 1931 yılında Fransız Görme Engelliler Örgütü, görme engellilerin bastonunun beyaza boyanmasını kararlaştırdı. Böylece "beyaz baston" adı bir simge oldu. Her yıl ocak ayında 7-14 ocak tarihleri arası Beyaz Baston Görme Engelliler Haftası olarak kabul edildi.

21 Mart Dünya Down Sendromu Farkındalık Günü:

Birleşmiş Milletler 2011 yılında 21 Mart tarihini resmi Dünya Down Sendromu Günü olarak kabul etti. 21 Mart olmasının şöyle bir özel sebebi var. 21. kromozomlarının 2 yerine 3 tane olması takvimlerde 21 ve 3 rakamını gösteriyor. Bu da 21 Mart tarihini gösteriyor.

2 Nisan Dünya Otizm Farkındalık Günü:

Birleşmiş Milletler, 2008 yılında otizm konusunda farkındalık meydana getirmek ve sorunlarına çözüm aramak nedeniyle 2 Nisan gününü Dünya Otizm Farkındalık Günü olarak ilan etmiştir. 

10-16 Mayıs Engelliler Haftası:

Engellilere dikkat çekmek ve engelli duyarlılığını sağlamak amacıyla 10-16 Mayıs tarihleri arasında çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Süre bir hafta olunca da her gün farklı bir engel grubuna tahsis edilmiş:

10 Mayıs Engelliler Haftası'nın Açılışı,

11 Mayıs Görme Engelliler Günü,

12 Mayıs İşitme ve Konuşma Engelliler Günü,

13 Mayıs Ortopedik Engelliler Günü,

14 Mayıs Zihinsel ve Ruhsal Engelliler Günü,

15 Mayıs Güçsüz, Yaşlılar ve Korunmaya Muhtaç Çocuklar Günü,

16 Mayıs Engelliler Haftası'na Genel Bakış.

Dünya MS (Multipl Skleroz) Günü:

MS hastalığı için farkındalık meydana getirmek amacıyla Uluslararası Multipl Skleroz (MS) Federasyonu ve Dünya Sağlık Örgütü ortak bir kararla her yıl Mayıs ayının son Çarşamba günü Dünya MS Günü olarak ilan edilmiştir.

21 Haziran Dünya ALS Farkındalık Günü:

ALS hastalığına dikkat çekmek için 21 günü seçilmiş... ALS Derneği Başkanı İsmail Gökçek "Neden Dünya ALS Günü'nün 21 Haziran olduğunu hep düşünmüşümdür. 21 Haziran bilindiği gibi en uzun gün ve en kısa gecedir. ALS hastaları geceleri zor geçirirler, gündüzler ise nispeten daha kolay geçer. Kısa gece bana hastalığın ömrünün de kısa olacağını ve bir an önce çarenin bulunacağını çağrıştırıyor..." diyor.

5 Eylül Dünya Omurilik Yaralanmaları Farkındalık Günü:

Dünyada giderek artan omurilik yaralanmalarına dikkat çekmek için 5 Eylül günü seçilmiştir.

15 Ekim Dünya Beyaz Baston Görme Engelliler ve Güvenlik Günü:

Dünya Görme Engelliler Federasyonu 1969 yılında 15 Ekim gününü görme engellilerin güvenliğini ve bağımsızlığını simgeleyen gün olarak kabul etti.

1-7 Kasım Disleksi Farkındalık Haftası:

Disleksi konusuna dikkat çekmek ve duyarlılığı sağlamak 1-7 Kasım tarihleri arası Disleksi Farkındalık Haftası olarak kabul edilmiştir.

3 Aralık Dünya Engelliler Günü:

Birleşmiş Milletler, 1992 yılında 3 Aralık gününü Uluslararası Engelliler Günü (International Day of Disabled Persons) olarak ilan etti. Bu karardan sonra Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu, 5 Mart 1993 tarihli ve 1993/29 sayılı bildiri ile üye ülkelerce 3 Aralık gününün tanınmasını istedi. Böylece ilk kez 1993 yılında 3 Aralık günü Uluslararası Engelliler Günü olarak anıldı ve kutlandı.

ALİYE YÜCEL

OTİSTİK DEĞİL

Otizmli kişilere “Otistik” demenin yanlış olduğunu öğrendiğimde onların bu seslenişinin ne kadar haklı olduğunu anladım. Çünkü otizm onları tek başına anlatan bir kavram değil. Sadece karakterinin bir bölümü… Onlar da duyguları ve farklı yetenekleri olan birer birey… Bu nedenle onların bunu değiştirme çabasını “Otistik” yerine “Otizmli” denmesini istemelerini çok iyi anlıyorum. Bunun farkını anlamak, bunun farkına varmak lazım.

Geçtiğimiz Perşembe 2 Nisan Dünya Otizm Farkındalık Günü’ydü. Otizm, bizim çok da iyi bilmediğimiz ve filmlerden (Rain Man, Temple Grandin, Bukalemun gibi) tanıdığımız bir engel türü… Otizm, kişilerde ilginç durumlar ortaya çıkardığı için filmlere konu olmuş... Otizmli bir kişi gördünüz mü? Ya da çevrenizde varsa da tanıyor musunuz bilmem? Ama şu bir gerçek ki, onlarla nasıl iletişim kuracağımızı ve nasıl davranacağımızı maalesef bilemiyoruz.

Otizmi tanımak, otizme farkındalık oluşturmak konusunda Tohum Otizm Vakfı’nın çalışmalarını takdir ediyorum. Yaptıkları projelerle, kampanya ve yayınlarla bir şekilde herkese ulaşıyorlar.  “Otizm Yelpazesinde Yer Alan Her Çocuğun Bilmenizi İsteyeceği 10 Şey” başlığıyla hazırladıkları 10 madde otizmli bir çocuğu çok güzel anlatıyor. Okurken herkesin mutlaka bulup, okuması gerektiğini düşündüm. Çünkü bilmediğim şeyler vardı. Otizmle ilgili burada hepsini yazamayacağım pek çok bilgi var.

Bilmemiz gereken en önemli ayrıntılardan biri duyusal algılarının bozuk olduğu… Bize normal gelen bazı şeyler; sesler, kokular, tatlar, görüntüler, temaslar onlar için çok rahatsız edici olabiliyor. Örneğin; bulunduğu ortamda birçok kişinin aynı anda konuşması, mekanik bir ses, ter kokusu, titreşen ışıklar gibi şeyler onları çok rahatsız ediyor. Onlarla baş edemeyebiliyor. Bu durum denge duyusunu etkiliyor ve vücutlarının konumunu algılayamıyorlar.

Otizmli kişilerin algılarının farklı olduğunu unutmayalım. Örneğin; ona “Çok mu sevindin?” demek yerine “Eteklerin zil mi çalıyor?” dersek onun kafasını karıştırmış oluruz ve söylediğimizin onlar için bir anlamı olmaz. Deyimler, imalar ve kinayeler onlara anlamsız gelir ve akılları karışır. Çünkü somut düşünürler. Bu yüzden uzaktan seslendiğimizde anlamayıp ve isteklerimiz yapmayabilirler.

Yanlarına gelip basit cümlelerle istediğimizi anlatmalıyız. “Oyuncaklarını bırak. Yatıp uyuma zamanı” gibi basit ve net cümleler onların uyum sağlamasını kolaylaştırır. Kelime dağarcıkları sınırlı olduğu için vücut diline ve gösterdiği tepkilere bakmak gerekir. Bazen yapması gereken bir şeyi söylemek yerine defalarca yapmak gerekebilir. Sosyalleşme konusunda yardıma ihtiyaçları vardır. Kriz ya da öfke nöbetlerinin sebebini bulmak gerekir.

Unutmayalım ki bu hayat onların seçimi değil. Onlarla iletişim halinde iken büyük bir sabırla yaklaşmalı ve koşulsuz sevmeliyiz. Desteğimize ve rehberliğimize ihtiyaçları var. En önemlisi de eğitim… Bu onlar için çok önemli bir unsur… Özel oldukları için özel bir eğitim almaları gerekiyor. Otizmli çocuklar birbirinden farklı özelliklere sahip olduğundan her çocuğa bireysel eğitim verilmeli…

Her konuda, her engelde olduğu gibi otizmde de eksiklikleri değil artılarını görmek lazım. Kesinlikle yalan söyleyemezler, oyunlarda hile yapmazlar, arkadaşlarıyla dalga geçmezler, insanlara ön yargıyla yaklaşmazlar. Bütün bunlar insan olmak için önemli değerler. Otizme eksiklik olarak değil, farklı bir yetenek olarak bakmak gerekiyor. Günümüzde; Einstein, Mozart ya da Van Gogh gibi dahilerin otizmli olduğu düşünülüyor. Onların düşünme şekilleri farklıydı ve dünyaya farklı bir gözle baktılar. Ancak biliyoruz ki mükemmel işlere imza attılar.

ALİYE YÜCEL