BİR FOTOĞRAFIN HİKAYESİ

Her fotoğrafın ayrı bir hikayesi vardır. Bazıları mutluluk, bazıları hüzün, bazıları sevinç, bazıları acı taşır.  

Bir fotoğraf size neler anlatabilir? Birçok duyguyu aynı anda yaşatabilir mi? Böyle fotoğraflar vardır. Bunlardan birine ünlü gazeteci Ali Eyüboğlu'nun paylaşımında rastladım. Fotoğrafa dakikalarca baktım. Aynı anda bir çok duyguyu yaşattı. Hemen paylaşımlarını ilgi ile takip ettiğim Ali Eyüboğlu'na yazdım. Bu fotoğraf ve hikayesini blogumda paylaşmak için izin aldım.

Fotoğraf Siena Uluslararası Fotoğraf Ödülleri arasında Yılın Fotoğrafı Ödülü kazanmış ve Türk fotoğrafçı Mehmet Aslan tarafından çekilmiş... Fotoğrafta tek bacaklı bir adam ile kolları ve bacakları olmayan minik bir çocuk var.

Dünyanın en prestijli fotoğraf yarışmalarından olan Siena Uluslararası Fotoğrafçılık Ödülleri'nin (Siena International Photography Awards / SIPA) bu yılki sonuçları açıklanmış. Yarışmaya 163 ülkeden katılan fotoğrafçıların eserleri değerlendirilmiş ve yılın fotoğrafı da Türk fotoğrafçı Mehmet Aslan'ın çektiği, 'Hayatın Zorluğu' isimli bu fotoğraf olmuş.

Mehmet Aslan, 'Hayatın Zorluğu' ismini verdiği fotoğrafını Hatay'ın Suriye sınırındaki Reyhanlı ilçesinde çekiyor. Fotoğraf; savaş sırasında çıkan sinir gazından rahatsızlanan annesinin kullandığı ilaçlar nedeniyle uzuvları olmadan dünyaya gelen çocuk ile onu kucağına alan bir bacağını kaybetmiş Suriyeli bir baba arasındaki duygusal anı yansıtıyor.

Hikayesi ise şöyle: 

Münzir yani fotoğraftaki baba, Suriye'nin İdlib kentinde bir çarşıdan geçerken bir bombanın düşmesi sonucu sağ bacağını kaybetmiş. O sırada hamile olan eşi Zeynep ise atılan sarin gazından (sinir gazı) etkilenmiş ve ilaç kullanmak zorunda kalmış... Bunun etkisiyle küçük Mustafa'da tetra amelia sendromu nedeniyle kol ve bacakları olmadan dünyaya gelmiş.

Eserin sahibi Mehmet Aslan, Siena'da "Yılın Fotoğrafı" seçilen bu fotoğrafın öyküsünü "İşte insanlığın ve savaşın çirkin yüzü diyerek..." anlatmış ve fotoğrafına "Hayatın Zorluğu" adını vermiş. Ben ise sadece "Hayat" kısmını görmek istedim! Hayat bu işte... Her şey yaşanıyor. Evet zorluk ve acı var ama sevinç ve mutluluk da var.

ALİYE YÜCEL

FOTOĞRAFTA NE VAR?

Gün geçmiyor ki sosyal paylaşım siteleriyle ilgili bir yenilik olmasın. Dünyanın en çok kullanılan sosyal medya platformu Facebook da görme engelliler için yeni bir uygulamayı hizmete sundu. Bu uygulama Automatic Alternative Text (Otomatik Alternatif Metin) adı verilen bir fotoğraf tanıma sistemi... Bu sistem yayınlanan fotoğrafları tarıyor ve gördüklerini sesli olarak söylüyor. Paylaşılan fotoğraflarda neler olduğu artık kelimelere dökülüyor. Böylece görme engelliler de paylaşılan görsellerde neler olduğunu öğrenebiliyor.

Her gün Facebook, Twitter, Instagram ve WhatsApp gibi sosyal paylaşım sitelerinde milyarlarca paylaşım yapılıyor. Bu paylaşımlar arasında da en çok ilgi görenler fotoğraflardır. Görme engelliler maalesef paylaşılan fotoğraflarda ne olduğundan haberdar olamıyordu. İşte artık olacaklar. Facebook'ta bu uygulamadan önce ekran okuma araçları görsel paylaşımlar için sadece "fotoğraf" deyip geçiyordu. Şimdi ise fotoğraflarda görünenler, yapay zeka teknolojisiyle kelimelerle etiketleniyor.

Fotoğraflara ait açıklamalar şimdilik çok az. 100 kelime kadar... Ancak bu da hiç yoktan iyidir. Etiketlerde; yüz tanıma yöntemiyle kaç kişi olduğu, çevredeki objelerin neler olduğu, ortamın dış mı, iç mekan mı olduğu bilgisi veriliyor. Önceden bir fotoğraf paylaşılıyor... Sonra herkes o fotoğraf hakkında yorumlar yapıyordu. Ancak o fotoğrafta neler olduğunu kimse yazmadığı için görmeyen biri  için çok anlamsız oluyordu.

Görme engellilerle ilgili teknolojilerle yakından ilgilenen bir arkadaşıma bu konuyu sordum. Bu uygulamayı Amerika'da yaşayan görme engelli bir arkadaşlarına denetmişler. Paylaşılan görsel bir grup kişinin yemek yedikleri bir fotoğrafmış... Facebook'taki yeni uygulama bununla ilgili olarak "16 kişi var. Kapalı bir alanda çorba içiyorlar..." gibi bir tanımlama yapmış. Bunları yaparken kesin ifadeler yerine, olabilir gibi ifadeler kullanılıyormuş. Bu da en doğrusu olmuş... Çünkü ne de olsa yapay zeka bir yanılma payı olmalı...

Görme engelliler için çok faydalı bu uygulama şimdilik iOS işletim sistemi kullanan telefonlarla ve İngilizce olarak var. Ancak Facebook bunu geliştirmeye devam ediyor. Yakın bir gelecekte Android telefonlar için hatta internet tarayıcılarında bile bu özellik bulunacak. Farklı dillerde de olacak. Gün gelecek fotoğraflarla ilgili her soruya cevap da alınabilecek. Bu arada buna benzer bir uygulamayı Twitter da kullanmaya başlamış... Onun da hakkını yemeyelim.

Bu uygulamanın nasıl olduğunu merak ediyorum. Eminim görme engelliler için çok şey ifade edecek. İfade edecek etmesine de bu uygulama henüz çok yaygın değil. Bir kaç ülke ile sınırlı... Ülkemizde de henüz yok. Bakalım Türkiye'ye ne zaman gelecek? Bu yenilik mutlaka  yaygınlaşmalı... Facebook'ta çok sayıda görme engelli kullanıcı olduğunu tahmin etmek zor değil. İşte onlar bu erişim kolaylığından bir an önce faydalanmalı...

ALİYE YÜCEL