Maysoon
Zayid; oyuncu, komedyen, senaryo yazarı ve yapımcı. Serebral palsili oyuncu
olan Zayid'in adını duymuştum. Geçtiğimiz gün şu meşhur TED Konferansı'nda yaptığı
konuşmasını izledim. Nasıl bir öz güven anlatamam. Öylesine kendisiyle barışık
ki... Resmen kendiyle kendiyle dalga geçiyor. Hayran kalmamak elde değil. İnsana
ilham veren bir konuşma... Seyretmeniz gerekir. Bu kadından çok etkilendim.
Engele, engelliye bakışı tam olması gereken gibi...
Filistin
asıllı Amerikalı Maysoon Zayid, 1974 yılında New Jarsey'de doğmuş. Doğum anında
sereblal palsi geçirmiş. Ama durumu oldukça iyi. Yürüyebiliyor. Sadece titriyor
ve titremesinin çok yorucu olduğu olduğunu söylüyor. "Sarhoş değilim. Ama
beni doğurtan doktor öyleydi. Annemi altı farklı yerden altı kere kesmiş, bu
arada zavallı ben de boğulmuşum. Sonuç olarak serebral palsi olmuşum, bunun
anlamı sürekli titriyorum. Bakın. Bu çok yorucu, Shakira'nın Muhammed Ali'yle
birleşimi gibiyim..." diyerek durumunu esprili bir biçimde açıklıyor.
Sereblal
palsili kişilerin pek çoğu yürüyemiyor. Ancak Maysoon Zayid, yürüyebiliyor.
Çünkü ailesi onun yürüyemediğine inanmamış... "Yapabilirsin" demişler
ve yürüyebileceğine inanmışlar... Babası 5 yaşındayken ayaklarının üzerine ayaklarını
koyarak yürürmüş. Bir de parayı sallayarak paraya doğru yürümesini sağlarmış...
Üç ablası olan Zayid, onlar ne yapıyorsa yapıyormuş. Yerleri
siliyorlarsa, o da silermiş. Ablaları devlet okuluna gittikleri için onu
almayan eğitim sistemine dava açan ailesi onun da o okula gitmesini sağlamış...Yaz
tatilleri genellikle babasının onu tedavi çabalarıyla geçmiş. Fizik tedavi
yerine dans okuluna gitmiş. Topuklu ayakkabı giymiş ve topuklularla dans etmiş.
Yoga yapmış... Ailesi her şeyi yapabileceğine inanıyormuş. Onun hayali ise
oyuncu olmak ve "General Hospital" dizisinde oynamakmış.
Üniversiteye
girmiş, bir burs almış. Tiyatro bölümünde herkes onu çok seviyormuş. Her sahne
sergilediğinde profesörleri çok beğenseler de, ona hiç rol verilmemiş. Son
sınıfta serebral palsili bir genç kızın hayat hikayesini anlatan bir oyun sergilenecekmiş...
Sonunda bir rol kapacağını düşünmüş... Ancak rolü başkası almış. Nedeni
öğrenmek için ağlayarak tiyatro bölüm başkanına sorduğunda ise, bazı numaraları
yapamayacağını düşündüklerini söylemiş. O da "Af edersiniz ama, numaraları
ben yapamazsam, asıl karakter de yapamaz" demiş. Kelimenin tam anlamıyla
oynamak için doğduğu rolün palsisi olmayan bir oyuncuya verildiğini düşünmüş...
"Tekerlekli sandalyedeki birisi nasıl Beyonce'yi oynayamazsa, Beyonce'de
tekerlekli sandalyedeki birisini oynayamaz" diyor.
Üniversiteden
sonra hayatta da aynı durum ile karşılaşmış. Hollywood'da da perdede engelli
karakterleri, engelsiz oyunculara oynatırlar. Bir diziden teklif almayı
beklerken anlamış ki; kilolu, etnik, engelli oyuncular seçilmiyor. Sadece
mükemmel olanlar seçiliyor. Ama bu kuralın istisnası olduğunu anlamış... Whoopi
Golberg, Roseanne Barr ve Ellen gibi ünlülerin ortak noktasının komedyen
olduğunu fark ederek komedyen olmuş... Filmlerde, dizilerde oynamış, gösteriler
yapmış... Yapmaya da devam ediyor. Çok çeşitli çalışmalar yapan sanatçı, Filistinli
göçmen çocuklar için "Maysoon'un Çocukları" adını verdiği bir hayır
kurumu da kurmuş.
Bir
çok engelli gibi Maysoon Zayid de engelini başına gelen en kötü olgu,
hayatındaki en vahim durum olarak görmüyor. "99 sorunum var, palsi
bunlardan sadece birisi..." diyor. "Baskı olimpiyatları olsaydı,
altın madalya kazanmıştım. Filistinli'yim, Müslüman'ım, kadınım, engelliyim ve
New Jersey'de yaşıyorum..." diye ekliyor. Zayid, sosyal medyadan
yakınıyor. Küçükken ve yetişkinken kimse onunla dalga geçmemiş... Ama şimdi
internetten dalga geçenler oluyormuş. "Neden kıpraşıyor?", "Geri
zekalı mı?" gibi yorumlar yazmışlar. Hatta yorum yapan biri engelini de unvanları
arasına koymasını istemiş! Engelin ırk kadar göz önünde olduğunu düşünüyor. Engellilerin en büyük azınlık olduğunu ve
eğlence dünyasında en az gösterildiğine inanıyor. Engelliler için birlikte daha
pozitif bir imaj yaratılabileceğini umuyor.
ALİYE
YÜCEL
